Gemeente van 5.592 inwoners (01.01.2000) en 2.200 hectare. Ligging in Zandlemig-Vlaanderen. Golvend landschap (20-30 meter), met centrale heuvelrug (tot 50 meter), de zogenaamd Heuvelkam van Hooglede tussen IJzer- en Mandelbekken, met de Sint-Amanduskerk op 48 meter.

Landbouw- en woondorp, met geconcentreerde industrie ter hoogte van de uitvalswegen. Industrie, onder meer steenbakkerij en constructiewerkhuis.

Kuilen ter hoogte van de Meiboomstraat wijzen op vroeg-Romeinse bewoning in de buurt.

Eerste vermelding in 847 als "Ledda", in 1218 "Holedea" naar de Germaanse samenstelling "hauha hlipa", hoge helling.

In 899 schenkt Karel de Eenvoudige, koning van Frankrijk, de kerk van Ledda aan de abdij Elnone te Sint-Amand. Het patronaat van de kerk wordt in 1745 overgedragen aan de proosdij van Sint-Amandus in Kortrijk. In 1863 oprichting van een kapel op de wijk "De Gheete", in 1898 erkenning van Sint-Jozef als parochie. In 1960 wordt het gehucht Sleihage, dat zich uitstrekt over de gemeenten Hooglede, Staden en Oostnieuwkerke een parochie.

De voornaamste heerlijkheden, gelegen op het grondgebied van Hooglede, zijn onder meer Hilst en Lavekensacker, Vellenaere, Haghenbrouck, Wynendaele, 't Pausche ende 't Vyversche en Volmerbeke, laatst genoemde met 16de-eeuws, omwald kasteel gesloopt in 1949.

Talrijke inkwartieringen in de 17de en de 18de eeuw.

Kerndorp aan het kruispunt van de Hogestraat, Kleine Stadenstraat, Ieperstraat en Bruggestraat en zuidwaarts lopende straat, deels volgens tracé van de huidige Roeselaarsestraat; de kern wordt gevormd door het Marktplein met de Sint-Amandskerk als middelpunt, cf. Ferrariskaart (1770-1778) en Atlas der Buurwegen (1843).

In 1862-1863 aanleg van de steenweg van Kortemark naar Staden; vanaf 1885 had ook de in 1871 aangelegde spoorlijn Torhout-Ieper een stopplaats op De Geite.

In 1889 wordt de buurtspoorweg Tielt-Hooglede in gebruik genomen, het traject Roeselare-Hooglede wordt in 1936 afgeschaft; de in 1911 ingestelde lijn Roeselare-Staden via Sleihage, later doorgetrokken van Langemark tot Diksmuide, wordt afgeschaft in 1951.

Nieuwbouw uit de tweede helft van de 19de eeuw - 1914: station van Sint-Jozef, gemeentehuis, kerk van De Geite, kloosterschool, dorpswoningen,...

Industrie in 1914: onder meer brouwerijen in het centrum, steenbakkerijen aan de Hogestraat en de Amersveldestraat, molens aan de Diksmuidesteenweg en Hogestraat, melkerij, en textielfabriek in het centrum aan de Beverenstraat.

Gedurende de Eerste Wereldoorlog wordt Hooglede bezet door de Duitsers en vervult het de rol van bevoorradings- en verzorgingscentrum met materialendepot bij het station van Sint-Jozef. De etappendienst in Hooglede fungeert voor de frontstreek Poelkapelle-Langemark-Houthulstbos. Maakt deel uit van de Flandernstellung I, zie bunkers, onder meer aan de Meiboom-, de Bergstraat en de Grote Noordstraat.

Hooglede wordt zwaar verwoest tijdens de Eerste Wereldoorlog: met name het dorpscentrum en de gehuchten De Geite en Sleihage, in het bijzonder de industrie in laatst genoemd Duits oorlogskerkhof, met name Deutscher Soldatenfriedhof I en meerdere gedenktekens ter hoogte van de Marktplaats en in de kerk.

Vanaf 1919 geleidelijke terugkeer van de bevolking en oprichting van noodwoningen door het Koning Albert Fonds en voorlopige woningen. Inrichtings- en rooilijnplan naar ontwerp van landmeter Coppens (Roeselare), hierbij wordt in grote mate het vooroorlogs stratenpatroon hersteld; beperkte nieuwe rooilijnen en enkele onteigeningen. "Industriële wederopbouw" in de lijn van de vóór de Eerste Wereldoorlog bestaande industrie, echter vervanging van de vooroorlogse "Vandevelde molen" door een olieslagerij; "Vergeldermolen" vervangen door roterij. Grootste wederopbouwactiviteiten tussen 1921 en 1924.

Dorpskern met typerende lintbebouwing aan de Roeselarestraat, Hogestraat en Bruggestraat. In het noordwesten gehucht "De Geite", waarvan het centrum als een straatdorp aanzien kan worden. Het gehucht Sleihage is eveneens een straatdorp met sterk geïndustrialiseerde lintbebouwing.

Oorspronkelijk stratenpatroon in grote mate bewaard, zie Ferrariskaart (1770-1778) en Atlas der Buurtwegen (1843); vrij recente verkavelingen ten oosten.

van de Roeselarestraat en ten noordoosten en ten westen van de dorpskom.

Basisbebouwing met breedhuizen van één à twee bouwlagen onder pannen zadeldaken; voornamelijk doorsnee-rijwoningen en enkele al dan niet vrijstaande notabelenwoonsten.

Doorsnee-wederopbouwarchitectuur. Uit onderzoek van de plannen van de Dienst der Verwoeste Gewesten blijken de volgende architecten betrokken geweest te zijn bij de wederopbouw: E. Apers (Roeselare), C. Evrard (Brussel), T. Nolf (Torhout), A. Van Coillie (Roeselare) en A. Vos (Roeselare). Heden veel vervangende nieuwbouw in het centrum.

Voorts verspreide hoevebouw bestaande uit losse, lage bestanddelen; enkele schuren met plankenbeschieting (onder meer Lepelstraat nummer 1). De nog overblijvende 18de-eeuwse hoevebouw is inmiddels sterk verbouwd, onder meer boerenhuizen aan de Kleine Hazewindstraat 6 van 1781 en tegenover liggend woonhuis van 1786.

Industrie geconcentreerd ten zuiden, dit is ter hoogte van Sleihage, zie Ieperstraat en Diksmuidesteenweg, en in de Meiboomstraat, met name rubberfabriek Tenax en kartonfabriek Soenen, laatst genoemde met hedendaagse uitbreiding naar ontwerp van Buro II. Tevens industrie aan de uitvalsweg Roeselarestraat.