Beschermd cultuurhistorisch landschap

Oudlandpolders van Lampernisse

Beschermd cultuurhistorisch landschap van tot heden

ID
11600
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/11600

Besluiten

Oudlandpolders van Lampernisse
definitieve beschermingsbesluiten: 30-01-2002  ID: 3803

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De Oudlandpolders te Zoutenaaie, Lampernisse en Alveringem zijn beschermd als landschap. Binnen dit gebied bevinden zich verschillende als monument beschermde hoeven en een als monument beschermde commandopost.



Waarden

De Oudlandpolders van Lampernisse zijn beschermd als landschap omwille van het algemene belang gevormd door:

esthetische waarde

De grote herkenbaarheid van de historiciteit van het gebied gekenmerkt door een hoge gaafheid. Het manifesteert zich als een open wijdse vlakte, gekenmerkt door een uitgesproken microreliëf en een grillig percelering- en afwateringspatroon. Anderzijds zijn de pittoreske, kleine dorpskern van Lampernisse met hoge beplanting rond de kerk en de pastorie, alsook de verspreide landelijke bewoning met erfbeplantingen beeldbepalende elementen voor dit uitgesproken open polderlandschap.

natuurwetenschappelijke waarde

De specifieke geologisch-bodemkundige gesteldheid van het gebied evenals door zijn bijzonder biologisch belang. Het Oudlandcomplex van Lampemisse vormt een bijzonder zeldzame fysische entiteit in de Belgische kustvlakte, westelijk begrensd door het dagzomend Zandleemgebied van het laagplateau van Izenberge, en oostelijk begrensd door de Oude Zeedijk, grens met de Middellandpolders. De geulgronden langsheen de Grote IJzerbeek verwijzen naar de voormalige mariene activiteit van een belangrijke getijdengeul in het gebied, met name de paleovallei van de IJzer. Het voorkomen van specifieke daarmee geassocieerde geulgronden is in deze regio een zeldzaamheid. In tegenstelling tot vele andere poldergebieden hebben de komgronden van de Oudlandpolders hun zoet hydrologisch karakter behouden.Deze bijzondere geologisch-hydrologische-bodemkundige waarde van het gebied bepaald door zijn vormingsgeschiedenis omvat tevens een grote informatieve wetenschappelijke waarde. De biologische waarde van de Oudlandpolders van Lampernisse wordt bepaald door een bijzondere soortenrijkdom aan de water- en moerasvegetaties, van de voor West-Vlaanderen unieke waterfauna, van zeldzame broed- en standvogels en één van de belanrijke refuges in de IJzervallei voor doortrekkers en wintergasten. Van floristisch belang zijn de plaatselijk vochtige tot natte delen van de graslandcomplexen, de water- en oevervegetaties van de poldervaarten, sloten en veedrinkpoelen met in het bijzonder het voorkomen van een aantal Rode lijstsoorten. Het avifaunistisch belang uit zich eveneens in de slotenrijke graslanden gekenmerkt door een verscheidenheid broedvogels, doortrekkers en wintergasten.

historische waarde

Enerzijds door zijn specifieke ontstaanswijze en anderzijds door de grote dichtheid van sites van verdwenen bewoning welke een belangrijke relictwaarde hebben voor de ontginnings- en bewoningsgeschiedenis van de kustvlakte in het algemeen. Het gebied te Lampernisse, gelegen aan de landzijde van de in de 10de eeuw opgeworpen Oude Zeedijk, is een bijzonder goede weergave van het middeleeuwse landschap gekenmerkt door grote komgrondgebieden met grillig perceleringspatroon en ontelbare grachten, versneden door de zandige geulafzettingen waarop zich de bewoning vestigde. De fysische structuur van dit "Oudland" was de bepalende factor voor de verdere evolutie van de bewoning in de volle en late middeleeuwen. Zo werden tot in de 12de eeuw de hogere zandige gronden opgezocht. De bewoning van de dorpskern ontwikkelde zich op een smalle kronkelende zandafzetting. Dit verklaart nu nog altijd het lintvormige bewoningsareaal, dat na de wederopbouw na de oorlog 1914/18 gerespecteerd werd. In de 13de-14de eeuw werden heel wat bedrijven voor veehouderij ingeplant op de lagergelegen komgronden, als gevolg van de toen heersende vraag naar voedsel vanuit de omringende steden. Het betreft de hoeven met walgracht, een landelijke bewoningsvorm typisch voor het toenmalige West-Europa. Ten gevolge van de economische crisis in de 14de en 15de eeuw werden deze sites verlaten. Het meest indrukwekkende voorbeeld van dergelijke site met walgracht, zowel naar grootte als naar gaafheid, is het 'Leenhof ter Wissche' gelegen aan de rand van een zandige geul, de huidige Visserstraat, ontstaan door verscheidene bewoningsfasen vanaf de 9de eeuw tot einde 14de eeuw. Omwille van het bestendig graslandgebruik zijn de relicten van deze sites uitstekend bewaard gebleven en vormen ze een unieke getuigenis van de middeleeuwse ontginningsgeschiedenis van onze kuststreek. Bovendien is hier ook de oorspronkelijke 13de-15de-eeuwse kadastrale organisatie grotendeels bewaard gebleven, wat vrij uniek is.


Aanduiding van

Is de omvattende bescherming van

Arbeiderswoning

Kortestraat 4 (Diksmuide)
Lage arbeiderswoning uit de jaren 1920. Gele baksteenbouw met markerende getoogde muuropeningen.


Bakstenen boogbrug over de Grote IJzerbeek

Zadelstraat (Diksmuide)
Bakstenen boogbrug zogenaamd "Paardebrug" (zie stafkaart) over de Grote IJzerbeek (iets ten zuiden van de Zadelstraat gelegen), uit de jaren 1920.


Belgische commandopost Eieleed

Oude Zeedijk (Diksmuide)
Belgische betonnen commandopost uit de Eerste Wereldoorlog.


Belgische commandopost Ferme de la Borne 2600

Alveringemstraat (Diksmuide)
Belgisch betonnen commandopost nabij een hoeve, die tijdens de Eerste Wereldoorlog Ferme de la Borne 2600 wordt genoemd, naar haar ligging langs de Alveringemstraat.


Belgische militaire post

Zadelstraat 6 (Diksmuide)
Belgische militaire post uit de Eerste Wereldoorlog.


Belgische militaire post Bien Acquis

Grote Beverdijkstraat (Diksmuide)
Belgische militaire post uit de Eerste Wereldoorlog.


Belgische militaire post Grognie

Grote Beverdijkstraat (Diksmuide)
Belgische betonnen militaire post uit de Eerste Wereldoorlog nabij de Grognie.


Bladelinhoeve

Zadelstraat 8 (Diksmuide)
Historische hoeve met omwalling. Recente naamgeving naar de "Bladelyncks hoek" (zie huidige kadasterkaart), refererend naar de familie Bladelin, die in de 14de eeuw onder haar leden diverse klerken en griffiers van de Kasselrij Veurne-Ambacht telde en hier tevens verschillende eigendommen bezat. Diep achterin gelegen, omwalde historische hoeve met losse bestanddelen U-vormig opgesteld rondom gekasseid erf met mestvaalt. Mogelijk teruggaand tot de twaalfde eeuw als ontginningssite.


Boerenburgerhuizen of handelshuizen

Zannekinstraat 23, 27-29 (Diksmuide)
Boerenburgerhuizen of handelshuizen van de jaren 1920. Deze huizen worden gekenmerkt door de aansluitende stallingen en de tussenliggende muren met kettingen en ringen voor de dieren, verwijzend naar de veemarkt die tot 1971 wekelijks plaatsvond tussen half september en eind november. Wellicht gaat het om voormalige woningen van veehandelaars.


Boerenwoning

Steendamstraat 5 (Alveringem)
Sterk aangepast 19de-eeuws boerenhuisje (nok parallel aan de straat) met voorliggende moestuin.


Brug over de Zaadgracht

Oude Zeedijk (Diksmuide)
Brug over de Zaadgracht naar de aanpalende weilanden. Bakstenen brug van na de Eerste Wereldoorlog.


Brug over de Zaadgracht

Oude Zeedijk (Diksmuide)
Brug over de Zaadgracht naar de aanpalende weilanden. Geelbakstenen verankerde brug, vermoedelijk daterend uit de 19de eeuw. Korfboog onder strek, afboording van het wegdek door lage muurtjes.


Dorpswoning van 1922

Zannekinstraat 28 (Diksmuide)
Roodbakstenen diephuis van 1922 zie jaartal in gele baksteen. Rechthoekige muuropeningen onder ijzeren I-profiel met rozetten.


Frans-Arabische bunker

Grote Beverdijkstraat (Diksmuide)
Frans-Arabische bunker, gelegen tussen de Belgische eerste en tweede verdedigingslinie van de Eerste Wereldoorlog, circa 3 kilometer ten noordwesten van het front.


Gemeenteschool

Visserstraat 2 (Diksmuide)
De gemeenteschool werd vermoedelijk in de tweede helft van de 19de eeuw opgericht. De school met onderwijzerswoning werd in 1898 door twee zusters annunciaten uit Veurne overgenomen, een gedeelte van de school werd ook als gemeentehuis gebruikt. Ze werd tijdens de Eerste Wereldoorlog vernietigd en in 1919-1923 heropgebouwd naar het model van de vooroorlogse gemeenteschool, dit naar ontwerp van architect Jozef Viérin (Brugge).


Herberg In den Paardenhandel

Zannekinstraat 10 (Diksmuide)
Geelbakstenen hoekpand gemarkeerd door puilijsten en schuine gevel met bekronende trapgevel. Getoogde muuropeningen, bewaard houtwerk. Rechts aansluitend nutsgebouw, links vrijstaande lage stalling. Erf toegankelijk via ijzeren hekken.


Hoeve

Zadelstraat 3 (Diksmuide)
Aan de straat gelegen hoevetje - boerenhuis voorafgegaan door kleine voortuin - uit de tweede helft van de 19de eeuw, nog niet aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (circa 1843). Ten noorden, naar de straat geörienteerd boerenhuis van vier traveeën en rechts twee opkamertraveeën onder doorlopend zadeldak (Vlaamse pannen). Verankerde gele baksteenbouw, aan voorzijde witgekalkt boven gepikte plint.


Hoeve 't Oud Kasteel

Zadelstraat 4 (Diksmuide)
Wellicht kan deze site geïdentificeerd worden als de burcht of het kasteel van Lampernisse, die bewoond werd door de heren van Lampernisse. In 1538 werd deze burcht vernield, in 1565 werd de site nog eens vernield door de Geuzen.


Hoeve Hof Ten Volckenswerve of Kleine Fockewerve

Lampernissesteenweg 3 (Alveringem)
Grote rechthoekige vaalt in bakstenen kuil tussen stal en dwarsschuur. Breed, naar de wal afhellend bakstenen pad, rechts van huis. Rest van omwalling ten noorden en westen. Mooi en zichtbepalend geheel.


Hoeve met Belgische commandopost

Zadelstraat 6 (Diksmuide)
Achteringelegen historische hoeve met militaire constructie. Het boerenhuis is in kern 18de-eeuws zie de steile dakhelling en de aandaken (momenteel in renovatie). De deels witgekalkte nutsgebouwen dateren vermoedelijk uit de jaren 1920. Bij de nutsgebouwen, vrijstaande bovengrondse militaire constructie van het Belgische leger tijdens de Eerste Wereldoorlog, opgetrokken uit beton.


Hoeve met losse bestanddelen

Kruisestraat 1 (Alveringem)
Betreffende hoeve ligt in het als landschap beschermde komgrondengebied van Lampernisse. Dit gebied, gelegen aan de landzijde van de in de 10de eeuw opgeworpen Oude Zeedijk, weerspiegelt nog bijzonder goed het middeleeuwse landschap gekenmerkt door grote komgronden met grillig perceelpatroon en vele grachten, versneden door zandige oeverwalafzettingen waarop zich de bewoning vestigde.


Hoeve met losse bestanddelen

Waterhuisjesstraat 1 (Alveringem)
Meerledige hoeve met willekeurig opstelling van de gebouwen rondom een met bakstenen en plaveien verhard erf, nabij de Kleine IJzerbeek. Boerenhuis met voorliggende moestuin, bereikbaar via bakstenen bruggetje over vermelde beek. Erf met siertuin aan noordgevel. Terp door ringwal en bomen omgeven, ten oosten.


Hoeve Moeshof

Steendamstraat 6 (Alveringem)
Semigesloten hoeve met U-vormig opstelling van schuur en stallen rondom een met gras begroeid erf; grote vaalt en voormalige rosmolen ten noordwesten van laatstgenoemde. Grote witgekalkte volumes van verankerde bakstenen onder pannen zadeldaken. Zichtbepalend, voor de streek eerder zeldzaam hoevetype.


Hoeve Steendam

Steendamstraat 7 (Alveringem)
De hoeve is een interessante getuige van het agrarisch bedrijf van voor de doorgedreven mechanisatie, waar de dwarsschuur fungeerde als essentieel nutsgebouw met een drieledige functie: als dorsvloer, schuur en wagenhuis.


Kerkhofmuur

Zannekinstraat 16 (Diksmuide)
Kerkhofmuur met ringen en kettingen. Na de Eerste Wereldoorlog naar vooroorlogs model heropgebouwd (zie archief Dienst der Verwoeste Gewesten: plannen wederopbouw).


Naamsteen De Groignie Chirurgische Post 1916-1917

Alveringemstraat (Diksmuide)
Naamsteen "De Grognie chirurgische post 1916-1917", gedenksteen op initiatief van de provincie West-Vlaanderen geplaatst tussen 1984 en 1986, ter herinnering aan een medische post uit de Eerste Wereldoorlog.


Onze-Lieve-Vrouwkapel

Visserstraat (Diksmuide)
Neoclassicistische kapel van 1875 zie datering in de zwikken. Toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van de Onbevlekte Ontvangenis zie gevelsteen met het opschrift "IK BEN DE ONBEVLEKTE ONTVANGENIS". In de volksmond beter bekend als "keunekapelle", vermits Onze-Lieve-Vrouw werd aangeroepen voor de konijnenplaag. Echter, na de Eerste Wereldoorlog groter heropgebouwd, waarbij de vooroorlogse ommegang verloren ging.


Parochiekerk Heilige Kruisverheffing

Zannekinstraat 16 (Diksmuide)
Georiënteerd bedehuis te midden van een kerkhof, afgezoomd met knotlindes en aan oostelijke, zuidelijke en westelijke zijde omringd door een muur. Bewaarde arduinen grafmonumenten met neogotische inslag uit het einde van de 19de eeuw of het begin van de 20ste eeuw. Tevens bewaarde ijzeren kruisen. In de oksel van zuidbeuk en de hallenkerk: calvarie onder leien luifel, afgesloten door smeed)ijzeren hek.


Pastorie met versterkte kelder

Zannekinstraat 18 (Diksmuide)
Voormalige pastorie met voortuin. Voor de Eerste Wereldoorlog gebouw van twee bouwlagen onder zadeldak, ruime voortuin met toegangspoortje en wellicht ook brug over de omwalling. Na de oorlog heropgebouwd op een betonnen militaire post uit de oorlog. Zowel het volume als het poortje worden hernomen in de heropgebouwde pastorie, de omwalling werd echter gesupprimeerd.


Site van het Leenhof Ter Wissche

Visserstraat (Diksmuide)
Site van het voormalig Leenhof Ter Wissche. Het archeologisch vooronderzoek werd in 1974-1975 uitgevoerd door F. Verhaeghe.


Wegwijzer

Oude Zeedijk (Diksmuide)
Wegwijzer vermoedelijk opgericht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naar boven toe verjongende paal in gewapend beton met bolvormige bekroning. Metalen plaatsnaamborden met opschriften in zwartgeschilderde letters: "OOSTKERKE 2K./ PERVIJZE 4 K.".


Wegwijzer

Oude Zeedijk (Diksmuide)
Wegwijzer vermoedelijk opgericht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naar boven toe verjongende paal in gewapend beton met bolvormige bekroning. Metalen plaatsnaamborden met opschriften in zwartgeschilderde letters: "OUDEKAPELLE/ LO".


Wegwijzer

Zannekinstraat (Diksmuide)
Wegwijzer vermoedelijk opgericht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naar boven toe verjongende paal in gewapend beton met bolvormige bekroning. Metalen plaatsnaamborden met opschriften in zwartgeschilderde letters: "EGGEWAARTSKAPELLE 4 Km/ VEURNE 9 Km", "LAPERNISSE 2 h, DIKSMUIDE 8 Km", "ALVERINGEM 4 Km".

Is de gedeeltelijke bescherming van

Poldergebied van Lampernisse en omgeving

Alveringem (Alveringem), Diksmuide, Lampernisse, Oostkerke, Oudekapelle, Sint-Jacobs-Kapelle (Diksmuide), Eggewaartskapelle, Zoutenaaie (Veurne)
Dit gebied omvat de poldergebieden met graslanddepressie van de zogenaamde Kom van Lampernisse, de Vlavlakte en de aansluitende kleine dorpskernen van Lampernisse, Zoetenaaie, Oostkerke, Sint-Jacobskapelle en Oudekapelle. Het uitgestrekte gebied met sinds de middeleeuwen in gebruik genomen polders met reliëfrijke graslanden en talrijke sporen van ontvening, kleiontginning en vroegere bewoning, vertoont een grote variatie in poelgronden en geulgronden. De site van het Leenhof Ter Wissche en de verdwenen kerken van Oostkerke en Zoutenaaie vormen bijzondere sporen van (vroeg-)middeleeuwse bewoning. Er komen ook nog meerdere oude hoeven met walgracht voor. De polder is doorsneden door talrijke vaarten en grachten. De Oude Zeedijk vormt een opvallend middeleeuws dijkrelict. De panoramische zichten bieden weidse vergezichten.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.