Inventaris

Vlaanderen

is erfgoed
Beschermd cultuurhistorisch landschap

Oudlandpolders van Lampernisse

Beschermd cultuurhistorisch landschap van 30-01-2002 tot heden

ID: 11600   URI: https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/11600

Besluiten

Oudlandpolders van Lampernisse
definitieve beschermingsbesluiten: 30-01-2002  ID: 3803

Provincie
West-Vlaanderen
Gemeente
Alveringem, Diksmuide, Veurne
Deelgemeente
Alveringem, Lampernisse, Zoutenaaie
Straat
Alveringemstraat, Eendenkotstraat, Grote Beverdijkstraat, Kruisestraat, Lampernissesteenweg, Oude Zeedijk, Oudekapellesteenweg, Steendamstraat, Visserstraat, Waterhuisjesstraat, Zadelstraat, Zannekinstraat, Zoutenaaiestraat
Locatie
Eendenkotstraat, Kruisestraat, Lampernissesteenweg, Oudekapellesteenweg, Steendamstraat, Waterhuisjesstraat (Alveringem), Alveringemstraat, Grote Beverdijkstraat, Oude Zeedijk, Visserstraat, Zadelstraat, Zannekinstraat (Diksmuide), Zoutenaaiestraat (Veurne)
Beschermingsdossiers
4.03/38002/705.1
OW001515

Beschrijving

De Oudlandpolders te Zoutenaaie, Lampernisse en Alveringem zijn beschermd als landschap. Binnen dit gebied bevinden zich verschillende als monument beschermde hoeven en een als monument beschermde commandopost.



Waarden

De Oudlandpolders van Lampernisse zijn beschermd als landschap omwille van het algemene belang gevormd door:

historische waarde

Enerzijds door zijn specifieke ontstaanswijze en anderzijds door de grote dichtheid van sites van verdwenen bewoning welke een belangrijke relictwaarde hebben voor de ontginnings- en bewoningsgeschiedenis van de kustvlakte in het algemeen. Het gebied te Lampernisse, gelegen aan de landzijde van de in de 10de eeuw opgeworpen Oude Zeedijk, is een bijzonder goede weergave van het middeleeuwse landschap gekenmerkt door grote komgrondgebieden met grillig perceleringspatroon en ontelbare grachten, versneden door de zandige geulafzettingen waarop zich de bewoning vestigde. De fysische structuur van dit "Oudland" was de bepalende factor voor de verdere evolutie van de bewoning in de volle en late middeleeuwen. Zo werden tot in de 12de eeuw de hogere zandige gronden opgezocht. De bewoning van de dorpskern ontwikkelde zich op een smalle kronkelende zandafzetting. Dit verklaart nu nog altijd het lintvormige bewoningsareaal, dat na de wederopbouw na de oorlog 1914/18 gerespecteerd werd. In de 13de-14de eeuw werden heel wat bedrijven voor veehouderij ingeplant op de lagergelegen komgronden, als gevolg van de toen heersende vraag naar voedsel vanuit de omringende steden. Het betreft de hoeven met walgracht, een landelijke bewoningsvorm typisch voor het toenmalige West-Europa. Ten gevolge van de economische crisis in de 14de en 15de eeuw werden deze sites verlaten. Het meest indrukwekkende voorbeeld van dergelijke site met walgracht, zowel naar grootte als naar gaafheid, is het 'Leenhof ter Wissche' gelegen aan de rand van een zandige geul, de huidige Visserstraat, ontstaan door verscheidene bewoningsfasen vanaf de 9de eeuw tot einde 14de eeuw. Omwille van het bestendig graslandgebruik zijn de relicten van deze sites uitstekend bewaard gebleven en vormen ze een unieke getuigenis van de middeleeuwse ontginningsgeschiedenis van onze kuststreek. Bovendien is hier ook de oorspronkelijke 13de-15de-eeuwse kadastrale organisatie grotendeels bewaard gebleven, wat vrij uniek is.

natuurwetenschappelijke waarde

De specifieke geologisch-bodemkundige gesteldheid van het gebied evenals door zijn bijzonder biologisch belang. Het Oudlandcomplex van Lampemisse vormt een bijzonder zeldzame fysische entiteit in de Belgische kustvlakte, westelijk begrensd door het dagzomend Zandleemgebied van het laagplateau van Izenberge, en oostelijk begrensd door de Oude Zeedijk, grens met de Middellandpolders. De geulgronden langsheen de Grote IJzerbeek verwijzen naar de voormalige mariene activiteit van een belangrijke getijdengeul in het gebied, met name de paleovallei van de IJzer. Het voorkomen van specifieke daarmee geassocieerde geulgronden is in deze regio een zeldzaamheid. In tegenstelling tot vele andere poldergebieden hebben de komgronden van de Oudlandpolders hun zoet hydrologisch karakter behouden.Deze bijzondere geologisch-hydrologische-bodemkundige waarde van het gebied bepaald door zijn vormingsgeschiedenis omvat tevens een grote informatieve wetenschappelijke waarde. De biologische waarde van de Oudlandpolders van Lampernisse wordt bepaald door een bijzondere soortenrijkdom aan de water- en moerasvegetaties, van de voor West-Vlaanderen unieke waterfauna, van zeldzame broed- en standvogels en één van de belanrijke refuges in de IJzervallei voor doortrekkers en wintergasten. Van floristisch belang zijn de plaatselijk vochtige tot natte delen van de graslandcomplexen, de water- en oevervegetaties van de poldervaarten, sloten en veedrinkpoelen met in het bijzonder het voorkomen van een aantal Rode lijstsoorten. Het avifaunistisch belang uit zich eveneens in de slotenrijke graslanden gekenmerkt door een verscheidenheid broedvogels, doortrekkers en wintergasten.

esthetische waarde

De grote herkenbaarheid van de historiciteit van het gebied gekenmerkt door een hoge gaafheid. Het manifesteert zich als een open wijdse vlakte, gekenmerkt door een uitgesproken microreliëf en een grillig percelering- en afwateringspatroon. Anderzijds zijn de pittoreske, kleine dorpskern van Lampernisse met hoge beplanting rond de kerk en de pastorie, alsook de verspreide landelijke bewoning met erfbeplantingen beeldbepalende elementen voor dit uitgesproken open polderlandschap.

Aanduiding van

Is de omvattende bescherming van

Arbeiderswoning

Kortestraat 4 (Diksmuide)
* Kortestraat nr. 4. Laag arbeidershuis uit de jaren 1920, gelegen binnen het beschermd landschap van de <italic>Oudlandpolders van Lampernisse </italic>(M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). Gele baksteenbouw met markerende getoogde muuropeningen. Bewaard beschilderd houtwerk en luiken. Kelderraam met ijzeren diefijzers. AFDELING ROHM WEST-VLAANDEREN, Cel Monumenten en Land

Bakstenen boogbrug over de Grote IJzerbeek

Zadelstraat zonder nummer (Diksmuide)
* Zadelstraat z.nr. Bakstenen boogbrug zogenaamd "<italic>Paardebrug</italic>" (cf. stafkaart) over de Grote IJzerbeek (iets ten zuiden van de Zadelstraat gelegen), uit de jaren 1920. Gelegen binnen het beschermd landschap van de Oudlandpolders van Lampernisse (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). De brug werd in 2003 vernieuwd in het kader van een landinrichtingsproject van

Belgische commandopost

Oude Zeedijk zonder nummer (Diksmuide)
Belgische commandopost gelegen tussen de Belgische eerste en tweede verdediginglinie van de Eerste Wereldoorlog.

Bladelinhoeve

Zadelstraat 8 (Diksmuide)
* Zadelstraat nr. 8. Zogenaamde "BLADELINHOEVE". Historische hoeve waarvan de omwalling, het boerenhuis en de stalvleugel beschermd zijn als monument bij M.B. van 20.11.2001. Gelegen binnen het beschermd landschap van de Oudlandpolders van Lampernisse (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). Recente naamgeving naar de "Bladelyncks hoek" (cf. hui

Boerenburgerhuizen

Zannekinstraat 23, 27-29 (Diksmuide)
* Zannekinstraat nrs. 23, 27, 29. Boerenburgerhuizen of handelshuizen van de jaren 1920, gelegen binnen het beschermd landschap van de Oudlandpolders van Lampernisse (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). Deze huizen worden gekenmerkt door de aansluitende stallingen en de tussenliggende muren met kettingen en ringen voor de dieren, verwijzend

Boerenwoning

Steendamstraat 5 (Alveringem)
Sterk aangepast 19de-eeuws boerenhuisje (nok parallel aan de straat) met voorliggende moestuin.

Brug over de Zaadgracht

Oude Zeedijk zonder nummer (Diksmuide)
Oude Zeedijk z.nr. Brug over de Zaadgracht naar de aanpalende weilanden. Bakstenen brug van na de Eerste Wereldoorlog.

Brug over de Zaadgracht

Oude Zeedijk zonder nummer (Diksmuide)
Oude Zeedijk z.nr. Brug over de Zaadgracht naar de aanpalende weilanden. Geelbakstenen verankerde brug, vermoedelijk daterend uit de 19de eeuw. Korfboog onder strek, afboording van het wegdek door lage muurtjes.

Dorpswoning van 1922

Zannekinstraat 28 (Diksmuide)
* Zannekinstraat nr. 28. Roodbakstenen diephuis van 1922 cf. jaartal in gele baksteen. Gelegen binnen het beschermd landschap van de <italic>Oudlandpolders van Lampernisse</italic> (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). Rechthoekige muuropeningen onder ijzeren I-profiel met rozetten. Vernieuwd houtwerk. AFDELING ROHM WEST-VLAANDEREN, <italic>Cel Monumenten en Landschappen</

Frans-Arabische bunker

Grote Beverdijkstraat zonder nummer (Diksmuide)
* Frans-Arabische bunker, gelegen tussen de Belgische eerste en tweede verdedigingslinie van de Eerste Wereldoorlog, circa 3 km ten noordwesten van het front. Beschermd als monument bij M.B. van 20.11.2001 en gelegen in het beschermd landschap Oudlandpolders van Lampernisse (M.B. van 30.01.2002).

Gemeenteschool

Visserstraat 2 (Diksmuide)
* Vissersstraat nr. 2. Voormalige, gerenoveerde <italic>gemeenteschool</italic>, gelegen binnen het beschermd landschap van de <italic>Oudlandpolders van Lampernisse</italic> (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). De gemeenteschool werd vermoedelijk in de tweede helft van de 19de eeuw opgericht. De school met onderwijzerswoning werd in 1898 door twee zusters annunciaten uit Ve

Herberg In den Paardenhandel

Zannekinstraat 10 (Diksmuide)
* Zannekinstraat nr. 10. Voormalige herberg "IN DEN PAARDENHANDEL" (cf. puilijst met opschrift), herinnerend aan de veemarkt die tot 1971 wekelijks plaatsvond tussen half september en eind november. Gelegen binnen het beschermd landschap van de <italic>Oudlandpolders van Lampernisse</italic> (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). Geelbakstenen hoekpand gemarkeerd door puilijst

Hoeve

Zadelstraat 3 (Diksmuide)
* Zadelstraat nr. 3. Hoevetje waarvan het boerenhuis beschermd is als monument bij M.B. van 20.11.2001. Gelegen binnen het beschermd landschap van de <italic>Oudlandpolders van Lampernisse</italic> (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). Aan de straat gelegen hoevetje - boerenhuis voorafgegaan door kleine voortuin - uit de tweede helft van de 19de eeuw cf. nog niet aangeduid op

Hoeve 't Oud Kasteel

Zadelstraat 4 (Diksmuide)
* Zadelstraat nr. 4. Hoeve zogenaamd " 'T OUD KASTEEL" (cf. houten naambord) langs de Molenvaart. Gelegen binnen het beschermd landschap van de Oudlandpolders van Lampernisse (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). Wellicht kan deze site geïdentificeerd worden als de burcht of het kasteel van Lampernisse, die bewoond werd door de heren van Lampernisse. In 1538

Hoeve Beukenhof

Lappersfortstraat 31 (Diksmuide)
Lappersfortstraat nr. 31. Hoeve zogenaamd "BEUKENHOF", cf. houten naambord. Als gedeeltelijk omwalde site reeds aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778) en de Atlas der Buurtwegen (ca. 1843). Hoeve met losse bestanddelen L-vormig opgesteld rondom deels verhard erf. Erftoegang geflankeerd door twee bakstenen pijlers met ingewerkt Onze-Lieve-Vrouwkapelletje. Ten zuiden van het erf, boerenhu

Hoeve Hof Ten Volckenswerve of Kleine Fockewerve

Lampernissesteenweg 3 (Alveringem)
Grote rechthoekige vaalt in bakstenen kuil tussen stal en dwarsschuur. Breed, naar de wal afhellend bakstenen pad, rechts van huis. Rest van omwalling ten noorden en westen. Mooi en zichtbepalend geheel.

Hoeve met losse bestanddelen

Kruisestraat 1 (Alveringem)
Betreffende hoeve ligt in het als landschap beschermde komgrondengebied van Lampernisse. Dit gebied, gelegen aan de landzijde van de in de 10de eeuw opgeworpen Oude Zeedijk, weerspiegelt nog bijzonder goed het middeleeuwse landschap gekenmerkt door grote komgronden met grillig perceelpatroon en vele grachten, versneden door zandige oeverwalafzettingen waarop zich de bewoning vestigde.

Hoeve met losse bestanddelen

Waterhuisjesstraat 1 (Alveringem)
Meerledige hoeve met willekeurig opstelling van de gebouwen rondom een met bakstenen en plaveien verhard erf, nabij de Kleine IJzerbeek. Boerenhuis met voorliggende moestuin, bereikbaar via bakstenen bruggetje over vermelde beek. Erf met siertuin aan noordgevel. Terp door ringwal en bomen omgeven, ten oosten.

Hoeve met militaire constructie

Zadelstraat 6 (Diksmuide)
Achteringelegen historische hoeve met militaire constructie, gelegen binnen het beschermd landschap van de Oudlandpolders van Lampernisse (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne).

Hoeve Moeshof

Steendamstraat 6 (Alveringem)
Semi-gesloten hoeve met U-vormig opstelling van schuur en stallingen rondom begraasd erf; grote vaalt en voormalige rosmolen ten noordwesten van laatst genoemde. Grote witgekalkte volumes van verankerde bakstenen onder pannen zadeldaken. Zichtbepalend, voor de streek eerder zeldzaam hoevetype.

Hoeve Steendam

Steendamstraat 7 (Alveringem)
De hoeve is een interessante getuige van het agrarisch bedrijf van voor de doorgedreven mechanisatie, waar de dwarsschuur fungeerde als essentieel nutsgebouw met een drieledige functie: als dorsvloer, schuur en wagenhuis.

Kerkhofmuur

Zannekinstraat 16 (Diksmuide)
* Zannekinstraat nr. 16. <italic>Kerkhofmuur</italic> met ringen en kettingen, gelegen binnen het beschermd landschap van de <italic>Oudlandpolders van Lampernisse</italic> (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). Na de Eerste Wereldoorlog naar vooroorlogs model heropgebouwd (cf. archief Dienst der Verwoeste Gewesten: plannen wederopbouw).Deze recent hervoegde muur herinnert aan

Naamsteen De Groignie Chirurgische Post 1916-1917

Alveringemstraat zonder nummer (Diksmuide)
Zogenaamde naamsteen "De Groignie Chirurgische Post 1916-1917". Tussen 1984 en 1986 op initiatief van de provincie West-Vlaanderen geplaatst. Vanaf 1916 werden op vraag van dokter Derache een drietal chirurgische voorposten opgericht op twee tot vijf km van het front, dit met het oog op een snellere medische verzorging.

Onze-Lieve-Vrouwkapel

Visserstraat zonder nummer (Diksmuide)
* Visserstraat z.nr. Onze-Lieve-Vrouwkapel beschermd als monument bij M.B. van 20.11.2001. Gelegen binnen het beschermd landschap van de Oudlandpolders van Lampernisse (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). Neoclassicistische kapel van 1875 cf. datering in de zwikken. Toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van de Onbevlekte Ontvangenis cf. gevelsteen

Parochiekerk Heilige Kruisverheffing

Zannekinstraat 16 (Diksmuide)
* Zannekinstraat nr. 16. Heropgebouwde parochiekerk toegewijd aan de Heilige Kruisverheffing, te midden van kerkhof. Gelegen binnen het beschermd landschap van de Oudlandpolders van Lampernisse (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). Georiënteerd bedehuis te midden van een kerkhof, afgezoomd met knotlindes en aan oostelijke, z

Pastorie

Zannekinstraat 18 (Diksmuide)
* Zannekinstraat nr. 18. Voormalige pastorie met voortuin, gelegen binnen het beschermd landschap van de Oudlandpolders van Lampernisse (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). Voor de Eerste Wereldoorlog gebouw van twee bouwlagen onder zadeldak, ruime voortuin met toegangspoortje en wellicht ook brug over de omwalling. Zowel het volume als het

Schuilplaats

Grote Beverdijkstraat zonder nummer (Diksmuide)
Schuilplaats en onderkomen voor manschappen van het Belgische leger tijdens de Eerste Wereldoorlog, gelegen tussen de Belgische eerste en tweede verdedigingslinie.

Schuilplaats

Grote Beverdijkstraat zonder nummer (Diksmuide)
Schuilplaats en onderkomen voor manschappen van het Belgische leger tijdens de Eerste Wereldoorlog, gelegen tussen de Belgische eerste en tweede verdedigingslinie.

Schuilplaats Eerste Wereldoorlog

Alveringemstraat zonder nummer (Diksmuide)
Schuilplaats en onderkomen voor manschappen, gelegen achter de tweede Belgische linie van de Eerste Wereldoorlog. Rechthoekige bovengrondse constructie, opgebouwd uit grote betonblokken, schuin aflopend dak. De oostwand is volledig blind, de westwand heeft twee deuropeningen en één raamopening.

Site van het Leenhof Ter Wissche

Visserstraat zonder nummer (Diksmuide)
Site van het voormalig Leenhof Ter Wissche. Het archeologisch vooronderzoek werd in 1974-1975 uitgevoerd door F. Verhaeghe. Gelegen binnen het beschermd landschap van de Oudlandpolders van Lampernisse.

Wegwijzer

Oude Zeedijk zonder nummer (Diksmuide)
Oude Zeedijk z.nr. Wegwijzer vermoedelijk opgericht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naar boven toe verjongende paal in gewapend beton met bolvormige bekroning. Metalen plaatsnaamborden met opschriften in zwartgeschilderde letters: "OOSTKERKE 2K./ PERVIJZE 4 K.".

Wegwijzer

Oude Zeedijk zonder nummer (Diksmuide)
Oude Zeedijk z.nr./ Zannekinstraat. Wegwijzer vermoedelijk opgericht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naar boven toe verjongende paal in gewapend beton met bolvormige bekroning. Metalen plaatsnaamborden met opschriften in zwartgeschilderde letters: "OUDEKAPELLE/ LO".

Wegwijzer

Zannekinstraat zonder nummer (Diksmuide)
* Zannekinstraat z.nr. Wegwijzer vermoedelijk opgericht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Gelegen binnen het beschermd landschap van de <italic>Oudlandpolders van Lampernisse</italic> (M.B. van 30.01.2002, ook te Alveringem en Veurne). Naar boven toe verjongende paal in gewapend beton met bolvormige bekroning. Metalen plaatsnaamborden met opschriften in zwartgeschilderde letters: "EGGEWAARTS

Is de gedeeltelijke bescherming van

Poldergebied van Lampernisse en omgeving

Alveringem (Alveringem), Diksmuide, Lampernisse, Oostkerke, Oudekapelle, Sint-Jacobs-Kapelle (Diksmuide), Eggewaartskapelle, Zoutenaaie (Veurne)
Dit gebied omvat de poldergebieden met graslanddepressie van de zogenaamde Kom van Lampernisse, de Vlavlakte en de aansluitende kleine dorpskernen van Lampernisse, Zoetenaaie, Oostkerke, Sint-Jacobskapelle en Oudekapelle. Het uitgestrekte gebied met sinds de middeleeuwen in gebruik genomen polders met reliëfrijke graslanden en talrijke sporen van ontvening, kleiontginning en vroegere bewoning, vertoont een grote variatie in poelgronden en geulgronden. De site van het Leenhof Ter Wissche en de verdwenen kerken van Oostkerke en Zoutenaaie vormen bijzondere sporen van (vroeg-)middeleeuwse bewoning. Er komen ook nog meerdere oude hoeven met walgracht voor. De polder is doorsneden door talrijke vaarten en grachten. De Oude Zeedijk vormt een opvallend middeleeuws dijkrelict. De panoramische zichten bieden weidse vergezichten.