Grote Markt met omgeving
Beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek van 30-06-2014 tot heden
ID: 11944
URI: https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/11944
Locatie
| Provincie | West-Vlaanderen |
|---|---|
| Gemeente | Diksmuide |
| Deelgemeente | Diksmuide |
| Straat | Torenstraat, Van Pouckestraat, Vrijheidsplein, Grote Markt, Sint-Niklaasstraat, De Breyne Peellaertstraat, Admiraal Ronarchstraat, Koning Albertstraat, Generaal Baron Jacquesstraat, Konijnenstraat, Reuzemolenstraat |
| Locatie | Admiraal Ronarchstraat, De Breyne Peellaertstraat, Generaal Baron Jacquesstraat, Grote Markt, Konijnenstraat, Koning Albertstraat, Reuzemolenstraat, Sint-Niklaasstraat, Torenstraat, Van Pouckestraat, Vrijheidsplein (Diksmuide) |
Administratieve gegevens
| Andere nummers |
|
|---|
Is de (gedeeltelijke) bescherming van
Grote Markt met omgeving
Admiraal Ronarchstraat, De Breyne Peellaertstraat, Generaal Baron Jacquesstraat, Grote Markt, Konijnenstraat, Koning Albertstraat, Reuzemolenstraat, Sint-Niklaasstraat, Torenstraat, Van Pouckestraat, Vrijheidsplein (Diksmuide)
De Grote Markt is een groot rechthoekig, gekasseid marktplein dat de kern van de kleine stad Diksmuide vormt. De meest verzorgde en architecturaal uitgewerkte wederopbouwpanden vindt men aan de Grote Markt en de aanpalende hoofdstraten.
Is de omvattende bescherming van
Bank van Kortrijk
Grote Markt 30, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 30/ Konijnenstraat. Voormalige "<italic>Bank van Kortrijk</italic>", heropgebouwd in 1921, cf. inscriptie in de boogvelden op de begane grond. Verankerde trapgevel met rechthoekige muuropeningen gevat in Brugse traveeën (type I) met in de boogvelden rolwerk. Begane grond als gevolg van verbouwing in 1924 n.o.v. architect Henri Fonteyne (Brugge), cf. bouwaanvraag. Dubbele ve
Bank voor handel en nijverheid
Grote Markt 29, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 29/ Konijnenstraat. Voormalige "<italic>Bank voor handel en nijverheid</italic>", heropgebouwd in de jaren 1920 n.o.v. architect Lucien Coppé (Brugge), cf. signatuur in de plint. Imposant, halfvrijstaand bankgebouw met in- en uitgezwenkte geveltop, bekroond met halfrond fronton. Licht uitkragende bovenbouw op rondbogige ontlastingsbogen van de muuropeningen op de opengewerk
Boterhalle
Grote Markt 28, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 28. Zogenaamde "BOTERHALLE", cf. opschrift in similisteen boven de poortdoorgang. Na de Eerste Wereldoorlog wordt beslist om op het grote vrijgekomen L-vormige perceel van het vooroorlogse "'t Groot Sint-Joorishof" (cf. straatinleiding Koning Albertstraat) van de schuttersgilde een Boterhalle te bouwen in een poging om de traditionele zuivelmarkt nieuw leve
Burgerhuis
Grote Markt 18, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 18. Burgerhuis vermoedelijk heropgebouwd in 1922, cf. vermoedelijke bouwaanvraag op basis van de gelijkenis met de eerste en tweede verdieping. Diephuis met verankerde bakstenen trapgevel met rechthoekige muuropeningen gevat in korfboogvormige vensternissen. Volledig verbouwde begane grond en vernieuwd houtwerk. STADSARCHIEF DIKSMUIDE, Bestand wederopbouw Diksmuide na 191
Burgerhuis
Grote Markt 15, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 15. Burgerhuis heropgebouwd in 1922 n.o.v. architect De Lestré (Brussel). Diephuis met licht vooruitspringende bovenbouw op simili consoles met verankerde bakstenen trapgevel. Rechthoekige muuropeningen in korfboogvormige vensternissen met rolwerkcartouches in de boogvelden. Deels vernieuwd houtwerk. STADSARCHIEF DIKSMUIDE, Bestand wederopbouw Diksmuide na 1914-1918 (nie
Burgerhuis
Grote Markt 22, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 22. Eenvoudig burgerhuis heropgebouwd in de jaren 1920. Bakstenen trapgevel met rechthoekige muuropeningen in korfboognissen. Vernieuwd houtwerk en verbouwde begane grond.
Burgerhuis
Grote Markt 25, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 25. Burgerhuis, heropgebouwd in de jaren 1920. Baksteenbouw met verankerde in- en uitgezwenkte geveltop met gebruik van natuursteen voor decoratieve elementen, o.m. voor voluten, overhoeks fiaal en gebroken fronton. Geveltop verlevendigd met eenvoudig aediculavenster met schelpmotief in geschaafde baksteen. Vermoedelijk in de jaren 1950 gewijzigde eerste verdieping d.m.v. g
Burgerhuis
Grote Markt 31, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 31. Burgerhuis heropgebouwd in de jaren 1920. Breedhuis van drie traveeën met hoogopgaande puntgevel verticaal geritmeerd door bakstenen fialen. Monumentale driezijdige erker in natuursteen op de eerste verdieping met geajoureerde natuurstenen leuning. Voorts gekoppelde muuropeningen met afgesneden bovenhoeken in segmentboognissen op afzaten. Links, geïntegreerde poorttrave
Burgerhuis
Grote Markt 16, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 16. Sterk verbouwd burgerhuis, heropgebouwd in de jaren 1920. Diephuis met verankerde en verhoogde halsgevel. Begane grond en eerste verdieping grondig verbouwd.
Burgerhuis
Grote Markt 36, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 36. Burgerhuis heropgebouwd in de jaren 1920. Eenvoudige bakstenen lijstgevel met rechts vooruitspringende bovenbouw op korfboogfries, uitgewerkt als trapgevel. Rechthoekige muuropeningen gevat in korfboognissen en vensternissen met gekoppelde ontlastingsboog. Vernieuwd houtwerk en verbouwde begane grond.
Burgerhuis
Grote Markt 37, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 37. Burgerhuis heropgebouwd in de jaren 1920. Breedhuis onder mansardedak met centrale houten segmentboogvormige dakkapel met vleugelstukken. Bakstenen lijstgevel met rechthoekige muuropeningen, horizontale banden in baksteen en verdiepte spiegels op de muurdammen. Bewaard houtwerk met kleine roedeverdeling en accoladevormige lateien en bovenlichten. Volledig verbouwde bega
Burgerhuis
Koning Albertstraat 8, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Burgerhuis heropgebouwd in de jaren 1920 (gevelsteen niet leesbaar). Traditionele wederopbouwarchitectuur zie onder meer de tuitgevel en de toepassing van Brugse traveeën verwijzend naar de laatgotiek.
Burgerhuis
Vrijheidsplein 2, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Vrijheidsplein nr. 2/ De Breyne Peellaertstraat. Burgerhuis na de Tweede Wereldoorlog heropgebouwd naar het model van het pand "<italic>De Vischmyn</italic>" in zijn toestand van voor de Eerste Wereldoorlog (jaarankers "1621"). Hoekpand met trapgevel aan de zijde van het Vrijheidsplein, aan de zijde van de De Breyne Peellaertstraat drie houten dakvensters met windbord. Verzorgde baksteenbo
Burgerhuis heropgebouwd in 1921
De Breyne Peellaertstraat 3, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Burgerhuis heropgebouwd in 1921 naar vooroorlogs model (met uitzondering van de begane grond) naar ontwerp van architect Lucien Coppé (Brugge). Gaaf bewaarde bakstenen lijstgevel met centraal dakvenster als trapgevel. Gootlijst op klossen. Bewaard houtwerk met kleine roedeverdeling in de bovenlichten.
Burgerhuis ontworpen door Karel Poupaert
Generaal Baron Jacquesstraat 4, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Klein burgerhuis heropgebouwd in 1922 naar ontwerp van architect Karel Poupaert (Brugge). Eenvoudige bakstenen lijstgevel met centraal trapgeveltje. Bewaard houtwerk met kleine roedeverdeling in de bovenlichten.
Café Normandie
Grote Markt 21, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 21. Zogenaamde "<italic>Café Normandie</italic>" heropgebouwd in de jaren 1920. Sobere baksteenbouw met licht overkragende bovenbouw op rondboogfries en trapgevelbekroning met overhoeks fiaal. Opengewerkte begane grond met brede korfboogvormige deuropening langs weerszijden geflankeerd door dito raamopeningen. Op de bovenliggende verdiepingen, gekoppelde rechthoekige muurop
Casinohotel
Grote Markt 1, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 1. Voormalig "<italic>Casinohotel</italic>" in de jaren 1920 heropgebouwd n.o.v. architect Huib Hoste (Brugge). De oorspronkelijke vormgeving van dit hotel, volgens M. Smets een voorbeeld van '<italic>kubistisch formalisme</italic>', was heel erg afwijkend t.o.v. de andere wederopbouwpanden op de Grote Markt. Door een grondige verbouwing op het einde van de jaren 1950, waar
Decanale kerk Sint-Niklaas
Sint-Niklaasstraat 14, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Beschermd als monument bij K.B. van 20.02.1939. Georiënteerd bedehuis na de Eerste Wereldoorlog heropgebouwd en na de brand ten gevolge van het bombardement van 1940 gerestaureerd tot begin jaren 1950.
Eclectisch burgerhuis
Grote Markt 32, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 32. Eclectisch burgerhuis heropgebouwd in 1922 n.o.v. architect Albert De Vreese (Oostende), cf. signatuur in de plint. Bakstenen lijstgevel met ongelijke travee-indeling en grote korfboogvormige muuropeningen op de begane grond. Links, licht vooruitspringend erkerrisaliet als trapgevel met driezijdige erker en balustervormige borstwering. Opvallend dakvenster en drielicht
Heropgebouwd burgerhuis met winkel
Grote Markt 3, 4, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nrs. 3-4. Samenstel van een handelspand en burgerhuis heropgebouwd in 1921 n.o.v. architect Remael (herkomst niet bekend) ter vervanging van een dubbelhuis met bepleisterde lijstgevel. Twee diephuizen in neo-Vlaamse renaissance, cf. de bakstenen trapgevels, de simili kruisvensters in geprofileerde korfboognissen, de twee verzorgde aediculavensters in geschaafde baksteen met sch
Heropgebouwd hoekhuis
Grote Markt 20, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 20/ Koning Albertstraat. Sterk verbouwd hoekpand heropgebouwd in 1921 n.o.v. architect Lucien Coppé (Brugge). In oorsprong verzorgde baksteenbouw op L-vormige plattegrond, met naar de Grote Markt verankerd trapgeveltje met datumstenen "ANNO" - "1921" en deurvenster met balustervormige borstwering. Verbouwde begane grond. Langs de Koning Albertstraat eveneens sterk verbouwd.
Heropgebouwd hoekhuis
Grote Markt 5, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 5/ Van Pouckestraat en Van Pouckestraat nr. 2 A. Hoekpand heropgebouwd in de jaren 1920. Kort na de eeuwwisseling (woning Beernaert, ca. 1908) werd de bepleisterde gevel van dit hoekpand, zogenaamd "<italic>Café de la Paix</italic>", vervangen door een uitgesproken neogotische trapgevel met o.m. bakstenen maaswerk in de boogvelden van de spitsboogvormige vensternissen en ee
Heropgebouwd hoekhuis Brouwershuis
Grote Markt 19, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 19/ Reuzemolenstraat. Hoekpand, zogenaamd "<italic>Brouwershuis</italic>", heropgebouwd in de jaren 1920. Bakstenen lijstgevel met uitgewerkt rondboogfries onder de gootlijst. Op de hoek licht vooruitspringende bovenbouw op dito fries met trapgevelbekroning verticaal geleed d.m.v. overhoekse afgetopte fialen. Opengewerkte begane grond d.m.v. grote korfboogvormige vensterope
Heropgebouwd hoekhuis in eclectische stijl
Grote Markt 10, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Generaal Baron Jacquesstraat nr. 2. Zie onder hoekpand Grote Markt nr. 10.
Heropgebouwd hoekhuis in eclectische stijl 't Gouden Mandeke
Grote Markt 7, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Martk nr. 7/ Torenstraat. Eclectisch hoekpand, zogenaamd " T' GOUDEN MANDEKE", cf. naamaanduiding en de voorstelling van een geelgekleurde mand in de boogvelden op de eerste verdieping. Na de Eerste Wereldoorlog heropgebouwd in 1920, cf. datumcartouche, n.o.v. architect Jozef Viérin waarbij het gabariet, de travee-indeling, de trap- en tuitgevel van het vooroorlogse, in oorsprong 17d
Heropgebouwd hotel
Grote Markt 8, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 8/ Kiekenstraat. Imposant hoekpand, vermoedelijk hotel, cf. opengewerkte begane grond met grote korfboogvormige ramen. Heropgebouwd in 1922 n.o.v. architect Verbrugge (Ieper). Baksteenbouw van drie bouwlagen met op de hoeken opvallende puntgevels op baksteenvoluten en oorspronkelijk met ovale oculi. Begane grond opengewerkt d.m.v. grote korfboogvormige raamopeningen. Overig
Heropgebouwd Hotel de France
Grote Markt 27, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 27. Voormalig "<italic>Hotel de France</italic>", cf. volledig opengewerkte begane grond, thans "<italic>'t Oud Vlaanderen</italic>". In de jaren 1920 heropgebouwde bakstenen lijstgevel met licht vooruitspringend middenrisaliet bekroond met verankerde tuitgevel en onder de gootlijst afgeboord rondboogfries. Op de eerste verdieping gevelbreed en op de tweede verdieping small
Heropgebouwd hotel of winkel
Grote Markt 35, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 35. Oorspronkelijk hotel of handelspand heropgebouwd in de jaren 1920, cf. blinde puilijst. Bakstenen lijstgevel horizontaal geleed door geprofileerd baksteenfries en opvallend keperboogvormig baksteenfries onder de gootlijst. Centraal dakvenster uitgewerkt als trapgevel met topstuk met een inzwenkende belijning. Rechthoekige muuropeningen gevat in korfboognissen. Vernieuwd
Heropgebouwde stadswoning
Grote Markt 34, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 34. Klein breedhuis heropgebouwd in 1922, cf. datumsteen. Verankerde bakstenen trapgevel met rechthoekige muuropeningen gevat in korfboogvormige vensternissen met doorlopende waterlijsten. Volledig verbouwde begane grond en vernieuwd houtwerk. PROVINCIALE BIBLIOTHEEK TOLHUIS, <italic>Fototheek</italic>.
Heropgebouwde winkel
Grote Markt 17, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 17. Winkelpand heropgebouwd in 1921 n.o.v. architect Lucien Coppé (Brugge). Bakstenen verankerde tuitgevel op schouderstukken met rechthoekige muuropeningen gevat in geprofileerde Brugse traveeën (type I). Boven de ramen op de eerste verdieping accoladeboogvormige ontlastingsbogen met siermetselwerk in het boogveld. Op de verhoogde begane grond, verzorgde winkelpui: central
Heropgebouwde winkel
Koning Albertstraat 14, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Winkelpand in 1921 heropbouwd naar ontwerp van architect Ludovicus Goormachtigh (Brugge). Lijstgevel over de hele breedte uitgewerkt als verankerde trapgevel met verwijzing naar de regionale baksteenarchitectuur en de Vlaamse renaissance.
Heropgebouwde winkel
Grote Markt 14, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 14. Klein winkelpand, cf. bewaarde bakstenen puilijst. Heropgebouwd in 1921 n.o.v. architect Eug. Soete-Devos (Diksmuide). Verankerd bakstenen trapgeveltje met rechthoekige muuropeningen gevat in korfboogvormige vensternissen. Deels bewaard houtwerk met kruisindeling en kleine roedeverdeling in de bovenlichten. PROVINCIALE BIBLIOTHEEK TOLHUIS, <italic>Fototheek</italic>
Heropgebouwde winkel
Grote Markt 12, 13, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nrs. 12-13. Handelspand heropgebouwd in 1921, cf. bouwaanvraag met twee drielichten en linker poorttravee op de begane grond. Eenvoudige verankerde bakstenen lijstgevel met twee dakkapellen uitgewerkt als trapgevels. Rechthoekige muuropeningen gevat in korfboogvormige vensternissen met in de boogvelden uitgewerkte rolwerkcartouches. Vernieuwd houtwerk en gewijzigde begane grond
Heropgebouwde winkel
Grote Markt 23, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Eenvoudig winkelpand heropgebouwd in de jaren 1920. Verankerde bakstenen klokgevel met overhoeks fiaal en rechthoekige muuropeningen gevat in korfboog- en accoladevormige vensternissen. Vernieuwd houtwerk en verbouwde begane grond.
Heropgebouwde winkel
Grote Markt 24, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 24. Eenvoudig winkelpand, cf. opengewerkte begane grond, heropgebouwd in jaren 1920. Bakstenen lijstgevel met centrale dakkapel met rond fronton en bijna gevelbreed vensterregister in de bovenste bouwlaag. Rechthoekige muuropeningen in accoladevormige vensternissen. Grotendeels bewaarde winkelpui met kleine roedeverdeling in de bovenlichten. Overig houtwerk vernieuwd. PR
Heropgebouwde winkel
Grote Markt 11, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 11. Voormalig winkelpand, cf. de grote verzorgde winkelpui langs weerszijden geflankeerd door een rondboogportaal, heropgebouwd in de jaren 1920. Kort na de eeuwwisseling werd de bepleisterde lijstgevel van dit pand vervangen door een uitgesproken neogotische trapgevel geleed door Brugse traveeën (type III). Tijdens de wederopbouw werd echter niet geopteerd voor een reconst
Heropgebouwde winkel
Grote Markt 2, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 2. Handelspand heropgebouwd in de jaren 1920. Verankerde bakstenen lijstgevel van drie bouwlagen met geaccentueerd middenrisatliet d.m.v. een deurvenster met smeedijzeren balkon, een doorlopende bakstenen omrieming en een klokgevel met ovale oculus en gebogen fronton. Steekboogvormige muuropeningen met natuurstenen sluitstenen. Bakstenen consoles onder de gootlijst. Deels b
Hoekhuis
De Breyne Peellaertstraat 7, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Hoekpand ter vervanging van een 19de-eeuwse lijstgevel van drie bouwlagen heropgebouwd in 1921, volgens datumstenen "ANNO" - "1921".
Hoekhuis met winkel
Admiraal Ronarchstraat 1, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Imposant hoekpand uit de jaren 1920. Oorspronkelijk vermoedelijk winkelpand op de begane grond gekenmerkt door grote rondbogige winkelramen.
Hoekhuis met winkel
Generaal Baron Jacquesstraat 1, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Sterk verbouwd hoekpand, heropgebouwd in de jaren 1920 en in de plint gesigneerd door de aannemer André Decroos (Veurne).
Imposant herenhuis in rococostijl
Grote Markt 33, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 33. Imposant herenhuis in rococostijl, heropgebouwd in 1922. Vermoedelijk n.o.v. architect Jozef Viérin (Brugge) met een duidelijke referentie aan een 18de-eeuws pand te Veurne (Zwarte Nonnenstraat nr. 20). Naar verluidt woonde arrondissementscommissaris Maes na de oorlog eerst in het huis Zwartenonnenstraat te Veurne en bouwde daarna een kopie op de Grote Markt te Diksmuid
Poortdoorgang uit de jaren 1920
Grote Markt zonder nummer, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt nr. 29 (links ervan). <italic>Poortdoorgang</italic> uit de jaren 1920, naar het steegje van de Konijnenstraat. Herhaling van een historische poortdoorgang cf. 19de-eeuwse prentbriefkaart. Smal rondboogpoortje met nisbekroning waarin stenen beeld van Sint-Niklaas. Aan de zijde van de Konijnenstraat, beglaasde nis met Mariabeeld en twee geglazuurde tegeltjes met inscriptie "STEU
Samenstel van twee burgerhuizen
Koning Albertstraat 18, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Samenstel van oorspronkelijk twee burgerhuizen in spiegelbeeldschema (begane grond nu verbouwd, deuren in uiterste traveeën gesupprimeerd) onder pannen mansardedak met oeils-de-boeuf.
Schuilkelders
Grote Markt zonder nummer, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Onder de markt van Diksmuide zouden tijdens de Tweede Wereldoorlog 4 schuilkelders voor de burgerbevolking aangelegd zijn. De toegang van 1 schuilkelder is zichtbaar gehouden door een afgesloten venster. De andere 3 schuilkelders zouden nog steeds (deels) ondergronds aanwezig zijn.
Stadhuis, belfort en politiecommissariaat van Diksmuide
Grote Markt 6, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Stadhuis, belfort en voormalig politiecommissariaat van Diksmuide beschermd als monument bij M.B. van 24.11.1999. Het belfort is samen met 23 andere Vlaamse belforten sedert 01.12.1999 ingeschreven op de Lijst van het Werelderfgoed van de Unesco Conventie van 1972.
Standbeeld 't Manneke uit de Mane
Grote Markt zonder nummer, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt z.nr. Standbeeld " <italic>'t Manneke uit de Mane</italic>". Dit standbeeld verwijst naar de volksalmanak die onder deze naam vanaf 1881 werd uitgegeven door "<italic>De Swighende Eede</italic>" (1880), een geheim genootschap van West-Vlaamse flaminganten onder de bezielende stuwing van Hugo Verriest. Priester Alfons Van Hee was van bij de oprichting tot aan zijn overlijden in
Standbeeld voor Generaal Jacques de Dixmude
Grote Markt zonder nummer, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Grote Markt z.nr. Oorlogsgedenkteken/ Standbeeld voor Generaal Jacques de Dixmude. Gedenkteken in 1930 opgericht voor de vertoonde heldenmoed van Generaal Baron Alphonse Jacques de Dixmude (Stavelot, 1858-Brussel, 1928). Onthulling op 7 september 1930 in aanwezigheid van prins Leopold en minister Charles de Broqueville. Jacques de Dixmude was bevelhebber van het 12de Linie
Vredegerecht van Diksmuide
Koning Albertstraat 10, Diksmuide (West-Vlaanderen)
Voor de Eerste Wereldoorlog was het vredegerecht ondergebracht in het Stadhuis. Na de oorlog aankoop van twee percelen (1925) gelegen aan de Koning Albertstraat en aan de Grote Markt, waarop respectievelijk het "Huis Pieters" en "'t Groot Sint-Joorishof" (enkel het deel naar de Koning Albertstraat wordt aangekocht) waren opgetrokken.
Beknopte karakterisering
| Typologie | burgerhuizen, handelsgebouwen, openbare pleinen |
|---|
| Tags | Wederopbouw |
|---|
Beschrijving
De Grote Markt met omgeving te Diksmuide, is beschermd als stadsgezicht. De gevels die zich op de grens van de afbakening bevinden en waarvan de rest van het gebouw buiten de afbakening ligt, maken in dit geval geen deel uit van de bescherming.
Waarden
Grote Markt, met aansluitend deel van de Kiekenstraat, Koning Albertstraat, Vrijheidsplein, Sint-Niklaasstraat en omgeving, is beschermd als stadsgezicht omwille van het algemeen belang gevormd door de:
sociaal-culturele waarde, historische waarde
Diksmuide - reeds in de herfst van 1914 bijzonder hard beproefd tijdens de IJzerslag - is
één van de drie frontsteden waarin bijna geen enkel gebouw de oorlog overleefde.
Hierdoor vormt de stad een belangrijke materiële getuige van de Eerste Wereldoorlog,
die de frontstreek jarenlang in zijn greep hield ten koste van honderdduizenden levens.
De in situ wederopbouw van de stad was na de enorme verwoestingen niet
vanzelfsprekend, gezien de aanvankelijke scepsis van onder meer de pers. De historiserende
wederopbouw wou de getraumatiseerde bevolking haar trots teruggeven. Het pittoresk
herbouwde stadscentrum - in het interbellum een altijddurende tentoonstelling van
oude-Vlaamse bouwkunde genoemd - staat dan ook in schril contrast met
archiefbeelden van totale verwoesting.
De wederopbouw rond de Sint-Niklaaskerk is historisch gelaagd: na de eerste
wederopbouw wordt de kerk een tweede maal vernietigd door het bombardement van
mei 1940. Na 1945 worden enkel de kerk en een hoekpand nogmaals historisch hersteld. Verder verwijst de toegang tot de schuilbunker (marktplein) naar het
oorlogsleed tijdens de Tweede Wereldoorlog.
historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde:
Na de totale vernietiging lokt de wederopbouw hevige discussies uit, dit reeds in 1916
met een in Parijs goedgekeurd lijnrichtingsplan. In weerwil van de suggestie van een
nieuwe stad naast de puinen, wordt in 1919 beslist tot de in situ wederopbouw. De
allereerste bouwactiviteit in 1919 wordt gesymboliseerd door de herdenkingssteen
Eerste woning herbouwd na de vernieling (Grote Markt). Prentbriefkaarten tonen de
heropgebouwde private panden op de markt zónder stadhuis en kerk, waarvan de
herbouw pas volgt in 1923-1925. De Boterhalle vormt in 1928 het sluitstuk.
De stedelijke wederopbouw neemt bijna volledig de vooroorlogse perceelsstructuur
over, zoals het grondplan van de markt, de inplanting van stadhuis en kerk, en de
openheid van het gekasseide plein. De weinige aanpassingen zijn gericht op de
monumentale kerk: de verbreding van de Van Pouckestraat biedt vanaf de markt een
zichtas op het transept, en ten westen van de kerk worden een aantal panden
vervangen door een pleintje (Kiekenstraat) met zicht op westgevels en toren.
Vanuit poorten worden zichtassen gecreëerd op de kerk- en belforttoren. Het naar
vooroorlogs model heropgebouwd poortje (tussen Konijnenstraatje en markt) wordt
herhaald in de poortdoorgang van de Boterhalle, en de poorten naar de binnenplaats
van het stadhuis. Ook de verspringing van de rooilijnen zorgt voor zichtassen: zo wordt
vanuit de Adm. Ronarchstraat - langsheen de oostzijde van het marktplein - de
aandacht gericht op een gereconstrueerde trapgevel (hoek Vrijheidsplein).
De gerealiseerde wederopbouw vloeit voort uit de afwijzing van de vooroorlogse witte
stad met lijstgevels. Stadsarchitect J. Viérin drukt in twee krachtlijnen het herstel van
het middeleeuwse Diksmuide door:
1) Historische reconstructie van de in 1914 nog bewaarde 16de- of 17de-eeuwse
panden, in blote baksteen. Viérin staat zelf in voor de stijlzuiverder wederopbouw van
de gotische kerk en het burgerhuis 't Gouden Mandeke, en is betrokken bij de
herbouw van het huis Pieters (Koning Albertstraat) en de toren van de Boterhalle.
2) Bepleisterde lijstgevels in het vooroorlogse stadsbeeld worden vervangen door een
eclectische architectuur geïnspireerd op de regionale Vlaamse renaissance en de
baksteengotiek, in blote baksteen.
De wederopbouwstad biedt dan ook een staalkaart van historiserende baksteenstijlen.
Het imposante stadhuis met belfort is door architect V. Vaerwyck geïnspireerd op de
Vlaamse renaissance. De spiegeling van trapgevels rondom de toegang en het gebruik
van natuursteen voor onder meer kruiskozijnen en beeldhouwwerk zorgen voor statigheid. De
private panden aan de noordzijde en de westzijde van de markt zijn in volume en
historiserende stijl met voornamelijk trapgevels ondergeschikt aan het stadhuis. De zuidzijde van
de markt getuigt daarentegen - met niet ver uiteen de Boterhalle met poort en
middeleeuwse toren, én de brede neorococo lijstgevel/pilastergevel onder
mansardedak, door Viérin herbouwd naar een bewaard 18de-eeuws Veurns pand - van
een grote stilistische diversiteit. Ook banken en hotels vormen opvallende panden op de markt. Zo loopt de pilastergevel van de voormalige Bank voor handel en nijverheid
(zuidzijde) op in een sierlijke geveltop. De diversiteit van de oostwand van de Koning
Albertstraat, aansluitend bij de markt, blijkt onder meer uit volgende opsomming: het
gereconstrueerde huis Pieters met trapgevels en aediculanissen, een smalle trapgevel
met aediculanis als vrijere interpretatie daarvan, een voormalige pastorie met
uitkragende gevel, een lijstgevel in neorococostijl.
Met het modernistische Casinohotel (Grote Markt) zorgt architect H. Hoste voor een
stijlbreuk, echter getemperd door het gebruik van baksteen en het volume onder
mansardedak. Een afwijkende modernere interpretatie van de traditionele
baksteenarchitectuur wordt geïllustreerd door de noordwestelijke, imposante (zelfde
nokhoogte als stadhuis) hoekpanden met zwierige kopgevels en metselwerk in
dambordpatroon.
