Arthur Verhaegen was aanhanger van de neogotiek en vooral actief als katholiek politicus, eerst als anti-liberaal ultramontaan, later als christendemocratisch volksvertegenwoordiger. Tijdens zijn opleiding tot ingenieur van bruggen en wegen aan de Gentse Rijksuniversiteit (1865-70) kwam hij in contact met J.-B. Bethune en de Gentse Sint-Lucasschool. Vanaf 1874 speelde hij een belangrijke rol in het Gilde van Sint-Thomas en Sint-Lucas, de kern van de katholieke neogotische beweging. Hij werkte o.l.v. Bethune mee aan de bouw van het groot Begijnhof in Sint-Amandsberg (1872-74) en van de abdij van Maredsous (1873-81). Van 1885 tot zijn ontslag in 1905 was hij corresponderend lid van de KCM. Hij leidde belangrijke restauratieprojecten van o.a. de Sint-Salvatorskathedraal in Brugge (1876-77), de Sint-Gertrudiscollegiale in Nijvel (vanaf 1885) en het Geraard de Duivelsteen in Gent (1891-1908).
Bron: Verpoest L., Verhaegen, Arthur , in: Van Loo, A. (red.): Repertorium van de architectuur in België van 1830 tot heden, Antwerpen, 2003, 591.
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Abdijstraat 6, 6A (Affligem)
Stichting van een religieuze gemeenschap circa 1080, kort nadien opgericht als Novum Monasterium, naar de regel van Sint-Benedictus, afhankelijk van het bisdom Kamerrijk.
Kasteelstraat 51 (Brakel)
Basisschool ten westen van directeurswoning (zie nummer 49), huidige bakstenen straatvleugel opgetrokken circa 1877 naar ontwerp van A. Verhaegen, uitgebreid in 1912, vergroot in 1925 en voorzien van overdekte speelplaats. Geheel grondig aangepast in de tweede helft van de 20ste eeuw.
Plaats (Moorslede)
Noord-zuid-georiënteerde monumentale basiliek en belangrijke bedevaartkerk met koor, crypte, transept, vijfbeukig schip en westblok. Voor de streek uitzonderlijk neogotisch bedehuis.
Elisabethstraat 1 (Blankenberge)
Basilicale kerk in eclectische stijl met overwegend neoromaanse elementen. Gebouwd in 1884-1889 naar ontwerp van ingenieur en architect Verhaegen en baron J. de Bethune (Gent), uitgevoerd door aannemers I. Lambert (Oostkamp) en R. Bruggeman (Sint-Joris).
Geraard de Duivelstraat 1 (Gent)
Voormalig romaans steen uit de 13de eeuw, gerestaureerd tussen 1890 en 1902 onder leiding van ingenieur A. Verhaegen en ingericht als Rijksarchief. Voor dit doel werd ten noordwesten een nieuwe vleugel, in een gelijkaardige stijl bijgebouwd. Van het oorspronkelijke steen bleef de heden sterk gerestaureerde oostelijke vleugel in Doornikse kalksteen langs de Nederschelde met donjon bewaard.
Groot Begijnhof 2-98, 69A (Gent)
In 1872 kocht hertog Engelbertus van Arenberg het noordwestelijk deel van de Sint-Baafskouter te Sint-Amandsberg ter grootte van 8 hectare de zogenaamde Nieuwhofkouter. In 1873 werd naar ontwerp van architect Arthur Verhaegen begonnen aan de bouw van het begijnhof, volledig opgevat naar het patroon van de middeleeuwse begijnhoven als een ommuurde stad binnen een stad en overeenkomstig geïnspireerd op de Vlaamse gotische stijl van de 15de eeuw. Het begijnhof met zijn veertien conventen voor circa dertig begijnen en zijn tachtig huizen werd op 29 september 1874 ingehuldigd. Het begijnhof telt drie pleinen, namelijk het Sint-Elisabethplein, Sint-Beggaplein en Sint-Antoniusplein.
Kerkstraat 38-42 (Dendermonde)
De Heilige Geestkapel maakte deel uit van het Heilige Geesthuis. Dit godshuis was in 1345-1346 gesticht. De arme klaren vestigden er een klooster met kluizen en namen er in 1841 hun intrek. Circa 1876-1878 lieten ze een neogotische kapel optrekken. De kapel met aansluitend een portierswoning in dezelfde stijl en materialen was een ontwerp van architect A.T. Verhaegen. In 1914 brandde de kapel uit. Daarna werd ze naar de oorspronkelijke plannen door architect Frans Van Severen circa 1920 heropgebouwd.
Prinsenhof 71 (Gent)
Een in oorsprong 15de-eeuws onderdeel van de vorstelijke residentie Prinsenhof, opgenomen in een groot woonhuis uit de late 18de of het begin van de 19de eeuw met een kenmerkende neoclassicistische architectuur waar Jean Baptiste Bethune, promotor van de neogotiek, lange tijd heeft verbleven en waaraan zijn glazeniersatelier was gehecht.
Lange Leemstraat 57 (Antwerpen)
Herenhuis in neogotische stijl gebouwd in opdracht van geoloog en mijnbouwkundige André Dumont, ontdekker van het Kempense steenkoolbekken, naar een ontwerp door de ingenieur-architect Joris Helleputte uit 1878, uitgevoerd in 1879-1883.
Minderbroedersstraat 15 (Leuven)
Het nagenoeg U-vormige complex zoals we het nu kennen is het resultaat van vier bouwcampagnes, in 1878-1879, 1899, 1911-1913 en ten slotte in 1950, en omsluit een bijzonder fraaie, goed verzorgde tuin.
Kapellestraat (Ronse)
Gelegen aan de rand van een bospark met Seqouiadreef in de Zandstraat op grond geschonken door de familie Cambier. De oorspronkelijke veelhoekige kapel, opgericht in 1637-1639 na de pestepidemie van 1635-1636, bevond zich iets meer zuidwaarts, op de hoek met de Molekensstraat. Nieuwe bedevaartkapel toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw en Heilig Rochus gebouwd onder impuls van de familie Cambier. Neogotische kapel naar ontwerp van architect Hendrik Geirnaert en onder leiding van aannemer J. Hantson in 1891, zie jaarsteen in koor.
Oude Gaversesteenweg 86 (Merelbeke)
Huidig kasteel van drie bouwlagen ontstaan door diverse aanpassingen en uitbreiding van een mogelijk aanvankelijk rechthoekig gebouw, waarschijnlijk uit het midden van de 18de eeuw, waaraan de eenvoudige ontpleisterde bakstenen noordgevel van vijf traveeën mogelijk nog een herinnering bewaart. Bestaand rechthoekig kasteel in 1884-85 naar ontwerp van baron A. Verhaegen aanzienlijk vergroot door toevoeging ten zuidoosten van een dominant hoog bakstenen gebouw in de typische neogotische stijl van de Gentse Sint-Lucasschool. Vervallen tuinpaviljoen ingeplant op een heuveltje in de oostelijke hoek van het park.
Steenbrugsestraat 22, 26-28, 26A-B (Zedelgem)
Omgracht, neogotisch kasteel van 1858-1863 in een park met vijver, doolhof, poortgebouw met brug, stallingen, koetshuizen, manege, klein paviljoen ongeveer uit dezelfde periode van het kasteel. Hoeve en achthoekig tuinpaviljoen daterend uit de tijd van het vroegere 18de-eeuws landhuis. Tuinierswoning van 1910 en bibliotheek van 1949. De parkaanleg dateert uit dezelfde periode als het kasteel, het doolhof van circa 1873.
Kasteelstraat 45 (Brakel)
Groot klooster- en schoolcomplex in neogotische en art-decostijl. School als spinhuis voor arme meisjes opgericht in 1825. Huidig uitzicht van klooster- en schoolgebouwen uit het tweede kwart van de 20ste eeuw, resulterend van veelvuldige 19de- en 20ste-eeuwse bouwcampagnes. Noordzuid-georiënteerde kapel van 1930 van architect De Bouver. Aangrenzende kloostertuin met Lourdesgrot uit 1904 en Calvarie. Aan straat, nieuw klooster opgetrokken circa 1931 op plaats van voormalig pensionaat. Volledig door kloostergebouwen ingesloten kasteel uit de tweede helft van de 18de eeuw.
Faliestraat 3-5, Lilarestraat 2, 2A (Zottegem)
Van het kloostercomplex van Onze-Lieve-Vrouw van VII Weeën resteren nog de neogotische kapel, gedateerd 1889, een lagere school, een woning en de parochiezaal Rerum Novarum van 1931 naar ontwerp van architect Ommeslagers. De kloosterkapel is opgevat als een eenbeukig, oost-west georiënteerd zaalkerkje van drie traveeën diep, onder een zadeldak met dakkapellen en in het oosten afgesloten door een een rechthoekig koor met driezijdige koorsluiting.
Brandstraat 3, Oude Houtlei 122-124 (Gent)
Het oorspronkelijke klooster van de clarissen-urbanisten, later recollettenklooster vanaf 1840, vormt een relict voor de monastieke geschiedenis van een in oorsprong grote oude bedelorde die een zeer vroege stichting circa 13 de eeuw kende te Gent. Het klooster werd midden 19de eeuw door de minderbroeders aangepast en uitgebreid onder architect Frans Steyaert, met respect voor de originele structuur en indeling van de oorspronkelijke kloosterbouw uit 1687-88.
Sint-Lievenspoortstraat 143 (Gent)
Oorspronkelijk klooster met kapel, een neogotische bakstenen constructie van 1873-1876 naar ontwerp van A. Verhaegen. Vier vleugels gerangschikt rondom een vierkante kloosterhof met volledig omlopende kloostergang. Parallel aan de Krevelstraat bevindt zich een bakstenen vleugel van rond 1900. De zuidkant wordt ingenomen door een recente bakstenen constructie van 1977-1978, naar ontwerp van architectenbureau De Vloed waarbij gepoogd werd aansluiting te zoeken met de neogotische gebouwen.
Oude Houtlei 50, 56-58, Wellingstraat 32 (Gent)
De laat 19de-eeuwse Poortakkerkapel en het bijhorend kloostercomplex met kloostertuin vormen een voorbeeld van neogotische bouwkunst, een constructie van vooraanstaande kunstenaars voor de neogotiek, namelijk Arthur Verhaegen in samenwerking met Jean-Baptiste Bethune en Florimond Van de Poele. Het goed bewaard geheel dankt zijn architecturale kwaliteiten onder meer aan het totaalconcept en de consequente eenheidsstijl.
Mariakerkeplein 2 (Gent)
Oudste vermelding in 937, volgens De Potter en Broeckaert. Waarschijnlijk in oorsprong een driebeukige transeptloze romaanse kerk van vier traveeën met ingebouwde oostelijke toren en koor uit de 10de eeuw., door de eeuwen meermaals aangepast en uitgebreid. De achtkantige kruisingstoren is een der weinig originele onderdelen van de kerk, vermoedelijk opklimmend tot de 10de eeuw. De basilicale kerk vertoont een plattegrond met een driebeukig schip van vijf traveeën.
Markt 7 (Balen)
Kruisbasiliek in Brabantse hooggotiek, uit de 15de eeuw met Kempische toren van bak- en ijzerzandsteen; eertijds met ommuurd, omringend kerkhof.
Kardinaal Mercierplein (Lier)
Georiënteerde kruisbasiliek in Brabantse hooggotiek. Eén der gaafste voorbeelden van deze stijl, voornamelijk wat de binnenordonnantie betreft.
Sousbeekstraat 103 (Waasmunster)
Landelijke neogotische kerk ingeplant aan de oostelijke straatzijde op een lichte verhevenheid. De plannen voor de nieuw te bouwen Ruiterskerk zouden getekend zijn door ingenieur-architect Arthur Verhaegen uit Gent; waarschijnlijk gebeurde dit evenals die van de pastorie in 1876. De slanke kerk is een mooi voorbeeld van sobere Sint-Lucasneogotiek geïnspireerd op de 13de-eeuwse Brugse gotiek.
Gasthuisstraat (Nijlen)
Rijk geornamenteerde kerk in Brabantse hooggotiek, door S. Leurs geciteerd als lentebloesem van de Brabants gotiek.
Sint-Machariusstraat (Gent)
Centrale inplanting, rondom met linden beboomd. Neogotische kruisbasiliek, opgetrokken in 1880-82 uit rode baksteen en hardsteen naar ontwerp van Arthur Verhaegen-Lammens en uitgevoerd onder leiding van architect E. Nève. Westelijke toren slechts afgewerkt in 1893 en hersteld onder leiding van Bressers in 1956.
Sousbeekstraat 101 (Waasmunster)
Pastorie uit 1877, gelegen binnen een grote beboomde, deels ommuurde en deels omhaagde tuin ten oosten van de in dezelfde periode opgerichte Sint-Jan-Baptistkerk. Kerk en pastorie kwamen tot stand onder impuls van onderpastoor A. Rubbens van Waasmunster centrum. Bewaarde plannen van 1876 voor de neogotische pastorie, evenals de kerk toegeschreven aan ingenieur-architect Arthur Verhaegen uit Gent.
Cooppallaan 128 (Wetteren)
Scheppersinstituut, voorheen gekend als Sint-Barbaragesticht. A. Verhaegen voorzag in zijn ontwerp uit 1876 van het gesticht een typisch middeleeuwse kloosterplattegrond met gesloten vierkante aanleg. In werkelijkheid werd het Sint-Barbaraweeshuis in U-vorm gefaseerd gerealiseerd rondom een vierkante binnenplaats. De semipublieke kapel aan de straatzijde werd als zuidvleugel opgevat. De aansluitende volumes van west- en noordvleugel met toepassing van steile zadeldaken en de sobere neogotische stijleenheid in de geveluitwerking in de geest van de Sint-Lucasneogotiek, getuigen van een visie beantwoordend aan een totaalconcept.
Markt 1 (Oostkamp)
Parochiekerk van Ruddervoorde, toegewijd aan Sint-Eligius of Sint-Elooi. Georiënteerde, driebeukige hallenkerk met pseudo-transept gerealiseerd in verschillende bouwfases, maar vandaag hoofdzakelijk te dateren in de periode 1878-1884 en de jaren 1920. De onderste geleding van de kerktoren dateert mogelijk uit de 13de of 14de eeuw.
Coupure 267-271, 275 (Gent)
Het ziekenhuis Refuge of Toevlucht van Maria werd gesticht in 1874 door de cistercieënzerinnen van de Bijloke. De ziekenhuiskapel werd in 1875 ontworpen in neogotische stijl door broeder Marès-Joseph, de glasramen werden gerealiseerd in het atelier van Arthur Verhaegen en het volledige meubilair is van de hand van Mathias Zens. Sober bakstenen gebouw in neogotische stijl, refererend aan de 13de-eeuwse vroeggotiek, van vier traveeën met lager koor van twee traveeën onder steile leien zadeldaken tussen zijaandaken, zeshoekig houten dakruiter onder hoge naaldspits en houten dakkapelletjes. Ten oosten werd een kapittelzaal van drie traveeën onder parallel zadeldak aangebouwd en een sacristie met tuitgevel onder haaks, achteraan afgewolfd dak. Aan de Coupure gebouwen in baksteenarchitectuur met eclectische inslag, boven de deur gedateerd 1894, gedeelte links ervan op cartouches op borstwering gedateerd 1908. Hoofdingang geaccentueerd door tuitgevel en gevelnis met Mariabeeld.
Onze Lieve Vrouwdreef (Gent)
De bedevaartskerk toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes en het aangehecht kloosterhuis genaamd Sint-Victorresidentie, werden gebouwd in 1875-1877 naar ontwerp van architect E. Van Hoecke-Peeters. Monumentale transeptloze basilicale kerk in typische laatneogotische baksteenbouw met beperkte verwerking van natuursteen. Opmerkelijk is de sterk symmetrische aanleg en opstand van de kerk.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Verhaegen [online], https://id.erfgoed.net/personen/6345 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.