William Harrison COWLISHAW (1870 – 1957): Cowlishaw raakte sterk betrokken bij de ‘Arts & Crafts movement’. Hij diende in de ‘London Ambulance Brigade’ van het Rode Kruis, waar hij architect Charles Holden leerde kennen. Hij ontwierp als ‘assistent architect’ 237 Britse militaire begraafplaatsen.
Principes van de ‘Imperial War Graves Commission’. Reeds vroeg in de oorlog werd beslist dat de Britse doden niet mochten gerepatrieerd worden, onder meer omwille van hygiënische en financiële redenen. Bovendien werd het standpunt ingenomen dat alle doden, ongeacht rang of stand, gelijk behandeld moesten worden. Hiermee wou men voorkomen dat enkel vermogende families hun familieleden konden laten overbrengen naar het thuisfront. Dit verbod lokte tijdens en na de oorlog hevige protesten uit bij de Britse publieke opinie. Protesten die de nieuwbakken instelling maar met moeite wist te trotseren. Er zijn verhalen bekend van familieleden die clandestien poogden hun geliefden zelf te ontgraven en over te brengen. En hier en daar zijn nog unieke uitzonderingen op deze regel bewaard gebleven, zoals op het kerkhof van Zillebeke, waar enkele private Britse graftekens staan.
Het gelijk behandelen van de doden zou in de na-oorlogse aanleg van de begraafplaatsen en de oprichting van gedenktekens voor vermisten opgevolgd worden. De vier belangrijkste pijlers van de ‘War Graves Commission’ zijn:
iedere dode moet individueel herdacht worden op een grafsteen of op een monument
de grafstenen en monumenten moeten permanent en duurzaam zijn
de grafstenen zijn uniform qua ontwerp
er mag geen onderscheid gemaakt worden naar rang of stand.
De Britse graven werden na de oorlog in de mate van het mogelijke ongemoeid gelaten. Begraafplaatsen van minimum 40 graven werden in principe ter plekke behouden. Door de oorlogsomstandigheden is de aanleg van dergelijke ‘oorspronkelijke begraafplaatsen’ vaak niet gestructureerd verlopen, waardoor ze een onregelmatige aanleg hebben. Soms werden meerdere kleinere begraafplaatsen omgevormd tot één grote begraafplaats. Toch moesten heel wat lijken na de oorlog ontgraven worden, omdat ze geïsoleerd of op te kleine begraafplaatsen lagen. Deze werden ‘geconcentreerd’ op bestaande begraafplaatsen of op nieuw aangelegde verzamelbegraafplaatsen. De Belgische staat kocht de gronden aan waarop de Britse begraafplaatsen werden aangelegd en schonk ze ‘voor eeuwig’ aan het Britse volk. Hieraan herinneren de zogenaamde drietalige ‘landplaten’, die op alle Britse begraafplaatsen terug te vinden zijn. De architecten Het feit dat geliefden niet mochten worden gerepatrieerd, wou men compenseren met een kwalitatief hoogstaande aanleg en onderhoud van de begraafplaatsen. Vandaar dat heel veel aandacht werd besteed aan de architectuur van de begraafplaatsen.
Eerst drie, later vier ‘principal architects’ werden aangezocht om de aanleg van Britse militaire begraafplaatsen op het vasteland vorm te geven. Het gaat om de befaamde Edwin Lutyens, Reginald Blomfield, Herbert Baker en als laatste Charles Holden. Deze 4 hoofdarchitecten waren vooral werkzaam in België en Frankrijk en waren eindverantwoordelijke voor de aanleg van de begraafplaatsen, die hen toegewezen waren. Hiertoe werden ze bijgestaan door diverse ‘assistent architects’, waarvan W.H. Cowlishaw, G.H. Goldsmith, N.A. Rew, A.J.S. Hutton, J.R. Truelove en W.C. Von Berg in Vlaanderen actief waren. In andere landen waren ook andere architecten actief. Deze uitvoerende architecten zorgden heel vaak voor de feitelijke ontwerpen, die ze vervolgens door de aangestelde hoofdarchitect lieten goedkeuren. De nobelprijswinnaar voor literatuur Rudyard Kipling was verantwoordelijk voor de opschriften die op diverse architecturale elementen van de begraafplaatsen terug te vinden zijn.
Bron: Onroerend Erfgoed West-Vlaanderen, Beschermingsdossier DW002414, Britse militaire begraafplaatsen (DECOODT H. 2009).
Auteurs: Decoodt, Hannelore
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Zonnebeekseweg (Ieper)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar een ontwerp van R. Blomfield en W.H. Cowlishaw. Het betreft een langwerpige, ommuurde begraafplaats met smeedijzeren toegangshek, een 'Cross of Sacrifice', een 'Stone of Remembrance', een schuilhuisje en rijen witte graven. Het geheel wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Komenseweg (Ieper)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw. De begraafplaats is ommuurd, met een smeedijzeren toegangshek, een 'Cross of Sacrifice' centraal vooraan op de begraafplaats, een schuil- en dienstgebouw in de oostelijke hoek en witte grafstenen. Het geheel wordt getooid met bloemperken en struiken.
Sint-Elooisweg (Ieper)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw. Het betreft een ommuurde begraafplaats met smeedijzeren toegangshek, 'Cross of Sacrifice' en rijen witte grafstenen. Het geheel wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Vaartstraat (Ieper)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar ontwerp van E. Lutyens en W.H. Cowlishaw. Het betreft een nagenoeg rechthoekige, ommuurde begraafplaats afgesloten met een smeedijzeren hek, met centraal een 'Cross of Sacrifice' en een bakstenen schuilgebouw tegen de zuidwestelijke muur. De begraafplaats wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Krommestraat (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, ten zuidoosten van Wijtschate, waarop de bovenkant van een Britse betonnen militaire post te zien is. De ommuurde begraafplaats met 'Cross of Sacrifice' en witte grafstenen is ontworpen door W.H. Cowlishaw. Het geheel wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Omloopstraat (Ieper)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar een ontwerp van E. Lutyens en W.H. Cowlishaw. De begraafplaats, afgebakend met een muur en haag, bevat een schuilgebouw, 'Cross of Sacrifice' en witte grafstenen, verspreid over één perk. Het geheel wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Hogeziekenweg (Ieper)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, aangelegd door R. Blomfield en W.H. Cowlishaw. Het betreft een rechthoekige, deels ommuurde, deels omhaagde begraafplaats met smeedijzeren toegangspoortjes, een 'Cross of Sacrifice' en 'Stone of Remembrance', tegelpaden, schuilgebouwen en twee perken met grafstenen.
Zonnebekestraat (Langemark-Poelkapelle)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar ontwerp van R. Blomfield en W.H. Cowlishaw. De min of meer rechthoekige begraafplaats is ommuurd, met twee toegangshekken vooraan, centraal een 'Stone of Remembrance' geflankeerd door opgaande bomen, een 'Cross of Sacrifice' centraal achteraan, twee schuilgebouwen opzij en twaalf perken met witte grafstenen.
Planciusplein 40 (Heuvelland)
Rondom de kerk van Dranouter bevinden zich verschillende relicten in verband met de Eerste Wereldoorlog: het standbeeld op de noordwestelijke hoek van het kerkhof en de Britse graven, verspreid over drie perken aan de zuidwestkant, de zuidkant en de noordkant van de begraafplaats.
Victoriastraat (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, ten noordwesten van de kerk van Dranouter. De begraafplaats, aangelegd in verschillende niveaus, is ontworpen door Charles Holden en W.H. Cowlishaw en wordt gekenmerkt door natuurstenen muren en schuilgebouw, smeedijzeren toegangshek, een 'Cross of Sacrifice' en witte grafstenen. De begraafplaats wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Diksmuidseweg (Ieper)
Britse militaire begraafplaats uit de Eerste Wereldoorlog, naar ontwerp van Ch. Holden, W.H. Cowlishaw, N.A. Rew en R. Blomfield. De begraafplaats wordt omhaagd, terwijl er rondom rond opgaande bomen staan. De witte grafstenen staan over drie perken eerder onregelmatig geschikt. Het 'Cross of Sacrifice' staat aan de toegang in de noordwestelijke hoek, de 'Stone of Remembrance' centraal tegen de oostelijke zijde.
Kriekstraat (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, gelegen ten noordoosten van Kemmel. Het ontwerp van deze kleine begraafplaats is het werk van W.H. Cowlishaw. De ommuurde begraafplaats met witte grafstenen is in twee niveaus aangelegd, met het ‘Cross of Sacrifice’ als centraal verbindingspunt. Het geheel wordt getooid met opgaande bomen, bloemperken en struiken.
Vlamertingseweg (Poperinge)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw. De begraafplaats, omgeven door een kronkelende beek, kan via een natuurstenen brugje bereikt worden en is in twee niveaus aangelegd. Er is een 'Cross of Sacrifice', terwijl de witte grafstenen eerder onregelmatig zijn aangelegd. Het geheel wordt getooid met bloemperken, struiken, waterplanten en opgaande bomen.
Deerlijksesteenweg (Harelbeke)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw. Het betreft een ommuurde begraafplaats met kronkelende voormuur, een 'Cross of Sacrifice', 'Stone of Remembrance' en 19 perken met witte grafstenen. Het geheel wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Kerkomtrek (Zwevegem)
Britse militaire begraafplaats uit de Eerste Wereldoorlog, naar een ontwerp van W.H. Cowlishaw. Het betreft een kleine, ommuurde begraafplaats met onregelmatig grondplan, een smeedijzeren toegangshek, een 'Cross of Sacrifice' en witte 'headstones' voor Britse en rechthoekige graven voor Duitse doden.
Pastoor Verrieststraat (Anzegem)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw. Het betreft een kleine begraafplaats met driehoekig grondplan en bakstenen ommuring, met een 'Cross of Sacrifice' en enkele eerder onregelmatig geschikte rijen 'headstones' voor de Britse doden en rechthoekige grafstenen voor de Duitse doden.
Savaardlindestraat (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, ten oosten van de kerk van Kemmel. De begraafplaats, ontworpen door W.H. Cowlishaw is een kleine, rechthoekige begraafplaats, omgeven door een donkere natuurstenen muur, met een smeedijzeren toegangshek, een 'Cross of Sacrifice' en witte grafstenen. Het geheel wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Nieuwkerkestraat (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, ten noordoosten van Nieuwkerke. Het ontwerp van de begraafplaats is van de hand van Ch. Holden en W.H. Cowlishaw. De L-vormige begraafplaats wordt gekenmerkt door twee smeedijzeren toegangshekken, een natuurstenen omheiningsmuur en schuilgebouw, een 'Cross of Sacrifice' en witte grafstenen. De begraafplaats wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Vierstraat 59B (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, ontworpen door E. Lutyens en W.H. Cowlishaw. De ommuurde begraafplaats kan via een trap betreden worden. Het 'Cross of sacrifice' staat op een eerste terras, de witte grafstenen en het schuilgebouw liggen op een tweede niveau. Het geheel wordt getooid met bloemperken en struiken.
Korteweg (Wevelgem)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw. Het betreft een kleine begraafplaats, grotendeels ommuurd, deels omhaagd, met een smeedijzeren toegangshek, een 'Cross of Sacrifice', typische Britse 'headstones' en Duitse graven.
Komenseweg (Ieper)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, ontworpen door E. Lutyens en W.H. Cowlishaw. Het betreft een langwerpige, ommuurde begraafplaats met smeedijzeren toegangshek, een 'Stone of Remembrance' geflankeerd door bakstenen paviljoentjes en een 'Cross of Sacrifice'. De rijen met witte grafstenen zijn eerder onregelmatig aangelegd. De begraafplaats wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
De Kempkens (Ledegem)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar een ontwerp van W.H. Cowlishaw. Het betreft een kleine, ommuurde begraafplaats met gebogen voormuur, een smeedijzeren toegangshek, een 'Cross of Sacrifice' en enkele rijen met witte grafstenen.
Godtschalckstraat (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw.
Dikkebusstraat (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats met Britse en Duitse doden uit de Eerste Wereldoorlog, gelegen tussen Loker en Dranouter. De ommuurde begraafplaats met L-vormig grondplan, een smeedijzeren toegangshekken en een 'Cross of Sacrifice' werd ontworpen door W.H. Cowlishaw. Het geheel wordt getooid met struiken, bloemperken en opgaande bomen.
Hemelrijkstraat (Ieper)
Britse militaire begraafplaats uit de Eerste Wereldoorlog, aangelegd vanaf oktober 1917.
Minister De Taeyelaan (Wevelgem)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw. Het betreft een kleine begraafplaats, grotendeels omgeven door een haag, met een smeedijzeren toegangshek, een 'Cross of Sacrifice' aan beide kanten geflankeerd door een zitbank uit witte natuursteen. De 98 'headstones' zijn verdeeld over zes rijen.
Markt (Heuvelland)
Brits militair ereperk met doden uit de Eerste Wereldoorlog en Tweede Wereldoorlog. De meeste graven van Nieuwkerke Churchyard liggen op een langgerekt perk ten noordwesten van de Onze-Lieve-Vrouwkerk van Nieuwkerke. Dertien graven liggen her en der verspreid over het burgerlijk kerkhof.
Moortelweg (Ieper)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw. Het betreft een kleine, ommuurde begraafplaats met smeedijzeren hek, 'Cross of Sacrifice' en enkele rijen witte grafstenen.
Bernikkewallestraat (Ieper)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw. Het betreft een kleine, ommuurde begraafplaats met smeedijzeren toegangshek, 'Cross of Sacrifice', eerder onregelmatig aangelegde rijen met witte grafstenen en opgaande bomen.
Lindestraat (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, langs de Lindestraat in Wulvergem. De deels ommuurde, deels omhaagde begraafplaats met smeedijzeren toegangshekken, witte natuurstenen grafstenen en 'Cross of Sacrifice' is ontworpen door W.H. Cowlishaw.
Vrooilandstraat (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, ten noordwesten van Wulvergem. De begraafplaats is ontworpen door Charles Holden (hoofdarchitect) en W.H. Cowlishaw (uitvoerend architect). Kenmerkend zijn de ommuring en het schuilgebouw uit natuursteen, de witte 'Cross of Sacrifice' en grafstenen en het smeedijzeren toegangshekken. Het geheel wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Adriaansensweg (Ieper)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw. De begraafplaats wordt getypeerd door afsluitingshagen, een toegangshek, een 'Cross of Sacrifice' en drie rijen witte grafstenen. Het geheel wordt getooid met bloemperken en struiken.
Reningelstplein (Poperinge)
Reningelst was in Britse handen vanaf de herfst 1914 tot het einde van de oorlog. Het kerkhof en de Extension werden gebruikt van maart tot november 1915. De helft van de doden van de 'Extension' kwamen om bij Hill 60 (Zillebeke).
Melkerijstraat (Langemark-Poelkapelle)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw. Het betreft een kleine, deels met een muur deels met een haag omheinde begraafplaats, met smeedijzeren toegangshek, een 'Cross of Sacrifice' en één perk met witte grafstenen.
Felix Nadarstraat (Langemark-Poelkapelle)
Britse militaire begraafplaats, vanaf september 1917 aangelegd bij een medische post. De veelhoekige begraafplaats, naar ontwerp van R. Blomfield en W.H. Cowlishaw, is met een rode bakstenen muur omgeven, met een smeedijzeren toegangshekken en een 'Cross of Sacrifice'. De witte grafstenen liggen onregelmatig verspreid. Het geheel wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Brugseweg (Langemark-Poelkapelle)
Britse militaire begraafplaats, met doden uit de Eerste Wereldoorlog. Het betreft een kleine, ommuurde begraafplaats ontworpen door W.H. Cowlishaw, met smeedijzeren hek, een witte 'Cross of Sacrifice', graf- en herdenkingsstenen. Behalve opgaande bomen wordt het geheel getooid met bloemperken en struiken.
Hollebekestraat (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats op het gehucht Strooien Haan, ten noordoosten van de dorpskom van Wijtschate, met doden uit de Eerste Wereldoorlog. De aanleg van de begraafplaats is van de hand van W.H. Cowlishaw. De rechthoekige begraafplaats met een bruine natuurstenen omheiningsmuur, een witte 'Cross of Sacrifice' en witte grafstenen wordt getooid met opgaande bomen.
Vaartstraat (Ieper)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar ontwerp van E. Lutyens en W.H. Cowlishaw. De ommuurde begraafplaats wordt gekenmerkt door een smeedijzeren toegangshek, een 'Cross of Sacrifice', gemarkeerd door opgaande bomen en onregelmatig geschikte witte grafstenen.
Elf Novemberlaan (Anzegem)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog, naar ontwerp van W.H. Cowlishaw. Het betreft een begraafplaats met rechthoekige plattegrond, een bakstenen omheiningsmuur, een smeedijzeren toegangshek, een 'Cross of Sacrifice', een schuilgebouw en vijf perken met witte grafstenen. Het geheel wordt getooid met opgaande bomen.
Poperingestraat (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats met voornamelijk doden uit de Eerste Wereldoorlog, gelegen net buiten de dorpskom van Westouter. De grotendeels ommuurde begraafplaats, ontworpen door W.H. Cowlishaw, is in twee niveaus aangelegd, met een toegangsperk en 'Cross of Sacrifice' vooraan op de begraafplaats. Het geheel wordt getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Verbrandemolenstraat (Ieper)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog, naar ontwerp van E. Lutyens en W.H. Cowlishaw. De ommuurde begraafplaats met smeedijzeren toegangshek heeft een onregelmatige vorm, met een 'Cross of Sacrifice', een schuilgebouw en witte grafzerken, dit alles getooid met bloemperken, struiken en opgaande bomen.
Wijtschatestraat (Heuvelland)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog ten westen van Wijtschate, naar ontwerp van E. Lutyens (hoofdarchitect) en W.H. Cowlishaw (uitvoerend architect). Op deze ommuurde begraafplaats met rechthoekig grondplan zijn de witte graven regelmatig geschikt. Vanaf de open toegang vertrekt een middenpad naar het ‘Cross of Sacrifice’. De ‘Stone of Remembrance’ staat rechts achteraan op de begraafplaats. Het geheel wordt getooid met bloemperken, struiken, struikenrijen en opgaande bomen.
Kruisekestraat (Zonnebeke)
Britse militaire begraafplaats met doden uit de Eerste Wereldoorlog naar ontwerp van Ch. Holden en W.H. Cowlishaw. Het betreft een rechthoekige, grotendeels ommuurde begraafplaats, aangelegd in verschillende niveaus, met een toegangsgebouw, 'Cross of Sacrifice' en 'Stone of Remembrance', getooid met opgaande bomen. De graven liggen verspreid over zes symmetrisch aangelegde perken.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Cowlishaw [online], https://id.erfgoed.net/personen/1200 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.