Burgstraat, Corneliestraat, Dammesteenweg, Damse Vaart West, Damse Vaart-Zuid, Haringmarkt, Jacob van Maerlantstraat, Kerkstraat, Ketelstraat, Markt, Oude Sluissedijk, Polderstraat, Pottenbakkersstraat, Rabattestraat, Romboutswervedijk, Sint-Janstraat, Slekstraat, Speystraat (Damme)
De stadskern van Damme wordt omsloten door een 17de-eeuwse aarden vesting met bastions, ravelijnen en grachten en bestaat uit een concentrische aanleg, kruisgewijs doorsneden door de historische Kerkstraat en door de vaart van Brugge naar Sluis.

Burgstraat 16 (Damme)
Eénlagig gebouw voorheen behorend bij nummer 14, vermoedelijk opklimmend tot de 18de eeuw.

Markt (Damme)
Opgericht op initiatief van het stadsbestuur, bestendigd bij besluit van de Belgische regering (K.B. van 15 mei 1859). Gemaakt door de Brugse beeldhouwer Hendrik Pickery (1828-1894) en onthuld op 9 september 1860.

Kerkstraat (Damme)
Brug over het Zuidervaartje, gegraven in 1841-1848 om het overtollig water vanuit Sint-Michiels, Sint-Kruis en Assebroek (Brugge) af te voeren, hierbij ter hoogte van het stadscentrum het zuidelijk tracé van de 17de-eeuwse stervormige vesting volgend.

Damse Vaart-Zuid (Damme)
Voormalig 20ste-eeuws brugwachtershuisje gelegen op steiger aan de hoge dijkoever van de vaart. Klein witgeschilderd éénlagig bakstenen gebouwtje op gecementeerde en zwart geschilderde plint, onder licht overkragend zadeldak.

Kerkstraat 13-15 (Damme)
Voormalig breedhuis met laatclassicistische inslag vermoedelijk daterend uit circa eerste helft van de 19de eeuw, zie als één volume aangeduid op het primitief kadasterplan (1834); oudere kern zie kelders en weergave van bebouwing (diephuizen) op kaart van A. Sanderus (1641-1644). Thans opgedeeld in twee panden. Oorspronkelijk onderkelderd dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak (nok evenwijdig met straat; respectievelijk mechanische en Vlaamse pannen).

Jacob van Maerlantstraat 1 (Damme)
Breedhuis, thans "Eetcafé De Spieghel", naar verluidt daterend van de 17de eeuw met mogelijk oudere kern zie kaart van Marcus Gerards (1562). Dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen met half ondergrondse kelderverdieping. Bepleisterde en geschilderde lijstgevel met classicistische inslag op hoge gecementeerde plint onder zadeldak

Kerkstraat 17 (Damme)
Burgerhuis met laatclassicistische inslag vermoedelijk uit eind 18de-eerste kwart 19de eeuw, mogelijk met oudere kern. Breedhuis van zes traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (nok evenwijdig met straat; Vlaamse pannen). Geschilderde en deels bepleisterde lijstgevel op gecementeerde plint onder aflijnende geschilderde houten kroonlijst op consoles.

Kerkstraat 30-32 (Damme)
Woonhuizen, nummer 30 voorheen gekend als "'t Trompetje", vermoedelijk teruggaand op één groot diephuis met dubbele trapgevel en ondiepe zijaanbouw weergegeven op stadsplannen van Marcus Gerards (1562) en J. Blaeu (1649) en als dusdanig aangeduid op het primitief kadasterplan (1834). In de loop van de 19de-20ste eeuw opgedeeld in twee panden.

Kerkstraat 6 (Damme)
Gelegen aan hoek met Slekstraat en Speystraat. In oorsprong 19de-eeuwse herberg met smidse, in 1884 uitgebreid langs de Slekstraat.. Vrijstaand breedhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak (nok evenwijdig met straat; Vlaamse pannen; later aangebrachte dakkapellen onder schilddakje (daktegels). Bakstenen lijstgevel onder geschilderde houten gootlijst op consoles; arduinen onderdorpels.

Burgstraat 1 (Damme)
Dubbelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen met half ondergrondse kelderverdieping volgens kadaster opgetrokken in 1879.

Burgstraat 7 (Damme)
Dubbelhuis van vijf traveeën en één bouwlaag met half ondergrondse kelderverdieping (dichtgemetseld) onder zadeldak. Geschilderde en verankerde baksteenbouw op zwart geschilderde plint.

Jacob van Maerlantstraat 21 (Damme)
Haaks op de straat ingeplant éénlagig woonhuis, in oorsprong bestaande uit twee kleine huisjes opklimmend tot de 18de eeuw. In het derde kwart van de 20ste eeuw verbouwd en uitgebreid. Witgekalkte baksteenbouw met gepekte plint onder pannen zadeldak. Muuropeningen voorzien van luiken. Laaddeurtje in zijpuntgevel.

Kerkstraat 37 (Damme)
Haaks ingeplant éénlaagshuis, licht vooruitspringend ten opzichte van de rooilijn, minimaal opklimmend tot de eerste helft van de 19de eeuw zie huidig volume aangeduid op primitief kadasterplan (1834), mogelijk met oudere kern, zie bebouwing weergegeven op Ferrariskaart. In latere fase vergroot en uitgebreid met evenwijdig doch iets lager bijgebouw aan zuidzijde.

Kerkstraat 43 (Damme)
Dorpswoning volgens kadaster opgetrokken in 1905, gelegen aan de splitsing met de Oude Sluissedijk. Breedhuis van vier traveeën en anderhalve bouwlaag onder zadeldak (nok evenwijdig met straat; Vlaamse pannen). Lijstgevel getypeerd door kleurrijk materiaalgebruik.

Oude Sluissedijk 6-8 (Damme)
Gerenoveerd woonhuis, voorheen samenstel van twee dorpswoningen in spiegelbeeldschema, zie gedichte deuropening rechts, opgetrokken volgens kadaster circa 1914.

Pottenbakkersstraat 5 (Damme)
Gerenoveerd éénlaagshuisje daterend uit de eerste helft van de 19de eeuw, zie weergegeven op primitief kadasterplan (1834). Verankerde baksteenbouw, voorheen witgekalkt op hoge gecementeerde en van schijnvoegen voorziene plint

Slekstraat 5 (Damme)
Gelegen aan de hoek met Ketelstraat. Eénlagig woonhuis opgetrokken volgens kadaster in 1899 op de plaats van een ouder gebouw. Hoekpand van drie traveeën met witgekalkte lijstgevel op zwartgeschilderde en van schijnvoegen voorziene gecementeerde plint, onder zadeldak.

Speystraat 1 (Damme)
Achterin gelegen éénlaagshuisje, afgescheiden van de straat door witgekalkt bakstenen muurtje en ijzeren hek. Gaat terug op L-vormig volume, weergegeven op primitief kadasterplan (1834). Woonhuis van drie traveeën, witgekalkt op gepekte plint, onder zadeldak

Jacob van Maerlantstraat 8 (Damme)
Woonhuis, heden "Eethuis de Zuidkant" daterend uit circa tweede helft 18de-begin 19de eeuw met mogelijk oudere kern.

Slekstraat 18 (Damme)
Beeldbepalend langgestrekt woonhuis gedateerd 1771, zie muurankers westzijgevel. Langgestrekt éénlagig volume onder mansardedak, gelegen op groot perceel met tuin uitkomend aan de Damse Vaart-Zuid. Zowel rechts als links zij-ingang naar achterliggende tuin. Deels witgeschilderde en gecementeerde baksteenbouw op gecementeerde en zwartgeschilderde plint; geprofileerde houten kroonlijst op klossen.

Pottenbakkersstraat 3 (Damme)
Woning met bijgebouw inspringend ten opzichte van de rooilijn van nummer 1, teruggaand op twee kleinere panden weergegeven op primitief kadasterplan (1834). Witgekalkte en verankerde baksteenbouw met hoge gepekte plint van twee + één travee(ën) en anderhalve bouwlaag onder pannen zadeldak (nok evenwijdig met straat; nieuwe pannen).

Pottenbakkersstraat 9-11 (Damme)
Oorspronkelijk vier éénlaagshuisjes opklimmend tot de eerste helft van de 19de eeuw, zie weergegeven op het primitief kadasterplan (1834), thans omgevormd tot twee woonhuizen.

Damse Vaart-Zuid 13-14, 14A-B (Damme)
Woonhuizen opgetrokken volgens kadaster in 1898 op de plaats van twee oudere panden, aangeduid op het primitief kadasterplan (1834). Dubbelhuizen met onbeschilderde bakstenen lijstgevels op natuurstenen plint onder pannen zadeldaken.

Ketelstraat 2-4 (Damme)
Kleinschalige rijhuizen volgens kadaster opgetrokken in 1907. Verankerde baksteenbouw van anderhalve bouwlaag en respectievelijk drie en twee traveeën onder pannen zadeldak (nok evenwijdig met straat; Vlaamse pannen).

Haringmarkt (Damme)
Reeds in de 13de eeuw (1269) wordt, omwille van het brakke grondwater door de aanwezigheid van zeewater, een loden pijp aangelegd om drinkwater uit de vijvers van het kasteel van Male naar Damme te leiden. Eind 19de-begin 20ste eeuw wordt de huidige pomp geplaatst aan de zuidzijde van het plein. Gietijzeren handpomp waarvoor natuurstenen getraliede opvangbak.

Corneliestraat 1-5 (Damme)
Eenheidsbebouwing van kleine dorpswoningen uit het begin van de 20ste eeuw. Eénlagige enkelhuizen van drie tot vier traveeën onder pannen zadeldak

Corneliestraat 6-20 (Damme)
Eenheidsbebouwing van kleine dorpswoningen opgetrokken in 1907 zie ingewerkte gevelsteen op bovenverdieping tussen nummers 10 en 12. Enkelhuizen in spiegelbeeldschema (nummers 8-20) van twee à drie traveeën en anderhalve bouwlaag onder zadeldak

Ketelstraat 1-3 (Damme)
Ensemble van oorspronkelijk drie arbeidershuisjes volgens kadaster gebouwd in 1844, waarvan heden twee samengevoegd (nummer 3).

Slekstraat 2-4, 8 (Damme)
Ensemble van vier éénlaagshuisjes in spiegelbeeldschema opgetrokken volgens kadaster in 1839-1840; thans gerenoveerd. Kleinschalige rijbebouwing van respectievelijk drie (nummers 2-4) en twee (nummers 6-8) traveeën onder zadeldak (nieuwe pannen).

Pottenbakkersstraat 10, 14 (Damme)
Ensemble van drie éénlaagshuizen in repeterend schema, opgetrokken volgens kadaster in 1901 (nummer 14) en uitgebreid met nummers 10-12 circa 1927. Gecementeerde en witgeschilderde baksteenbouw voorheen met hoge gecementeerde (nummer 14 voorzien van schijnvoegen) plint, thans lage zwartgeschilderde plint, onder zadeldak.

Markt (Damme)
Gedenkplaat voor de gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog. Bas-reliëf in natuurstenen muurtje links van het stadhuis, oorspronkelijk geplaatst aan de voorkant van het trappenbordes van het stadhuis.

Haringmarkt 1-3 (Damme)
Eénlagige, gekoppelde woonhuizen opgetrokken volgens kadaster circa 1837 als vrijstaand volume aan de noordwestelijke zijde van het plein. Verankerde en witgekalkte baksteenbouw met gepekte plint onder een groot pannen zadeldak.

Burgstraat 5 (Damme)
Ommuurd L-vormig gebouwencomplex in historiserende stijl. Poortgebouw aan straatzijde met aan oostzijde grote vleugel haaks op de straat en aan noordzijde tweede gebouw parallel met de straat. Tuin ten oosten van het complex, binnenkoer aan de westzijde, beide ommuurd door hoge tuinmuur voorzien van steunberen.

Kerkstraat 18A-B (Damme)
Gereconstrueerd hoekpand (2000-2001) met laat-classicistische inslag, oorspronkelijk daterend uit de 17de-18de eeuw met oudere, 14de-eeuwse kern. Vrij getrouwe reconstructie omwille van slechte bouwfysische toestand. Behoud van 18de-eeuwse dakkap (twee schaargebinten waarop nokgebinte en "half", dwars geplaatst gebint), moerbalken en buitenschrijnwerk. De gevels zijn 50 cm verhoogd omwille van wooncomfort. Afgeschuinde hoekbeeldnis met natuurstenen beeld van Sint-Jozef onder baldakijn, op console met wapenschild van Damme.

Damse Vaart-Zuid 3 (Damme)
Half vrijstaand burgerhuishuis opgetrokken volgens kadaster in 1861 en volgens iconografische bronnen met een bouwlaag opgehoogd in het eerste kwart van de 20ste eeuw. Breedhuis van vier traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak.

Speystraat 4 (Damme)
Voormalige herberg opgetrokken volgens kadaster in 1873; voorheen met ingang langsheen de Kerkstraat, nu langs de Speystraat. Het pand wordt zwaar geteisterd op het einde van de Tweede Wereldoorlog wanneer de Duitsers de nabijgelegen brug over de Damse Vaart opblazen. Dubbelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder schilddak. Witgeschilderde baksteenbouw op hoge gecementeerde plint.

Kerkstraat 2 (Damme)
Herberg vermoedelijk daterend uit de eerste helft van de 19de eeuw, zie bebouwing weergegeven op primitief kadasterplan (1834). Hoekpand met laatclassicistische inslag van zes traveeën en twee bouwlagen onder mank zadeldak (nok evenwijdig met straat; mechanische pannen).

Kerkstraat 38 (Damme)
Half vrijstaand breedhuis met neoclassicistische inslag. Eén van de grootste en meest beklante herbergen in Damme circa 1900. Vermoedelijk teruggaand op oudere middeleeuwse bebouwing, zie breedhuis weergegeven op stadsplannen van Marcus Gerards (1562) en J. Blaeu (1649). Huidig groot volume reeds aangeduid op primitief kadasterplan (1834). Verankerde en witgekalkte baksteenbouw met lijstgevel van zes traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak

Kerkstraat 1 (Damme)
Hoekpand met Damse Vaart-Zuid, "Estaminet Soetkin", reeds aangeduid op het primitief kadasterplan (1834), doch mogelijk met oudere kern. Hoekpand van respectievelijk twee traveeën (zijde Kerkstraat) + 1 afgeschuinde hoektravee + zes traveeën (zijde Damse Vaart-Zuid) en twee bouwlagen onder zadeldak (nok loodrecht op Kerkstraat; mechanische pannen).

Kerkstraat 10 (Damme)
Breedhuis volgens L. Devliegher daterend uit de 17de eeuw, voorheen gekend als Herberg "(In) de Oude Beurs", thans handelspand met zelfde benaming. Inspringende ligging ten opzichte het huis nummer 8, waardoor beide, samen met nummer 12, als het ware deel uitmaken van de noordoostzijde van de markt gekenmerkt door rooilijn met tandgewijs verloop. Vormt voorheen met het vermoedelijk 16de-eeuws pand nummer 8 één geheel.

Damse Vaart-Zuid 12 (Damme)
Deels teruggaand op de voormalige 19de-eeuwse herberg "De Vlaamsche Leeuw". De voormalige herberg wordt circa 1864-1865 gebouwd voor Jacobus Blauwet. Breedhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak. In het interbellum, wanneer Damme als toeristisch oord opbloeit en de behoefte aan logiesmogelijkheden groeit, wordt de herberg uitgebreid met één bouwlaag en wordt de begane grond aangepast.

Kerkstraat 27 (Damme)
Half vrijstaand herenhuis opgetrokken circa eerste helft van de 19de eeuw, zie volume reeds weergegeven op het primitief kadasterplan (1834). Dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak bekroond door houten hoofdgestel met ruitmotief onder rondboogfronton.

Kerkstraat 8 (Damme)
Hoekpand naar verluidt daterend uit de 16de eeuw. Vooruitspringende ligging ten opzichte van de rooilijn aan de zuidzijde waardoor het huis als het ware de markt aan de noordzijde afsluit. Vormt voorheen met het naast- en inspringend gelegen -vermoedelijk 17de-eeuws- pand één geheel.

Kerkstraat 31 (Damme)
Hoekpand minimaal opklimmend tot eind 18de-eerste helft 19de eeuw, mogelijk met oudere kern, zie bebouwing (breedhuis) weergegeven op kaarten van Marcus Gerards (1562) en A. Sanderus (1641-1644); huidig volume aangeduid op primitief kadasterplan (1834). Breedhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (nok evenwijdig met straat; Vlaamse pannen). Dubbelhuis met geschilderde lijstgevel op gecementeerde plint onder nieuwe gootlijst; ongeschilderde zijgevel.

Damse Vaart West 5 (Damme)
Minimaal opklimmend tot de 18de eeuw; hoeve reeds weergegeven op de Atlas der Buurtwegen van 1845. Vrijstaand woonhuis langsheen de straat met stalgebouw aan de noordoostzijde en klein bijgebouwtje aan de zuidwestzijde van het erf. Witgeschilderde en verankerde bakstenen gebouwen op gepekte plint.

Damse Vaart West 6 (Damme)
Hoeve met 20ste-eeuws woonhuis en losstaande schuur met schaapstal uit eind 18de-begin 19de eeuw aan de westzijde van het erf. Eertijds behorend bij de "Sint-Christoffelhoeve". Schuur heropgebouwd in 1970 wegens vervallen toestand.

Kerkstraat 48 (Damme)
Historische stadshoeve gekend als "Hoeve met drie linden", gelegen recht tegenover de kerkwegel, in kern opklimmend tot de 18de eeuw, zie jaartalsteen "1792" in puntgevel van het woonhuis. Uitgebreid in 1830 met stalvleugel langs de straat en in de loop van de 19de-20ste eeuw met losstaande, achterliggende bijgebouwen, onder meer schuur. In het begin van de 20ste eeuw woonhuis langs de straat in gebruik als kosterhuis en broodzaak, behorend bij de ertegenover gelegen (thans verdwenen) bakkerij. Hoeve oorspronkelijk in L-vormige opstelling met later bijgebouwde losstaande bestanddelen op deels verhard erf. IJzeren hek (nieuw) tussen bakstenen pijlers als toegang tot het erf, van de straat afgesloten door hoge bakstenen muur die de verscheidene bouwvolumes met elkaar verbindt. Gekasseide erftoegang en drie gekandelaarde lindes langs de straatkant.

Kerkstraat 11 (Damme)
Huis naar verluidt uit 1659 (verdwenen datering) mogelijk met oudere kern, zie bebouwing van diephuizen weergegeven op stadsplannen van A. Sanderus (1614-1644) en J. Blaeu (1649). Voorheen bestaande uit twee diephuizen met dubbele puntgevel; linkerpuntgevel als bijkomende vleugel in 1860 opgetrokken op een nog onbebouwd perceel. Zogenaamd als herinnering aan de wijnhandel waarvan de stad Damme in de middeleeuwen het stapelrecht bezit ("Biskajers": handelaars). In de loop van de 19de en 20ste eeuw achtereenvolgens in gebruik als graan- en kolenhandel en vervolgens tot het derde kwart van de 20ste eeuw als benzinestation. Naar verluidt gevels ontpleisterd in 1933.

Jacob van Maerlantstraat 3, Kerkstraat 22A (Damme)
Imposant 15de-eeuws patriciërshuis in laatgotische stijl met oudere kern, gerestaureerd en heropgebouwd in de jaren 1993-1996 na zware beschadiging en gedeeltelijke instorting tijdens een voorjaarsstorm in 1990. Het dubbelhuis bestaat uit twee diephuizen, die voor 1594 werden samengevoegd onder de naam De Grote Sterre, en die dateren uit de late 15de en vroege 16de eeuw. Tuin met achteruitgang naar de Kerkstraat toe, met groot bakstenen poortgebouw en een stalvleugel.

Jacob van Maerlantstraat 9 (Damme)
Voormalige patriciërswoning uit de 16de-17de eeuw met mogelijk oudere kern,  weergegeven als breedhuis op kaart van A. Sanderus (1641-1644). Breedhuis in laatgotische stijl van vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (nok evenwijdig met straat; mechanische pannen). Links, twee opkamertraveeën met half ondergrondse kelderverdieping.

Jacob van Maerlantstraat 11-13 (Damme)
Huis "Sint-Jan" of "Sint-J(e)an d'Angely", imposant 15de-eeuws patriciërshuis in laatgotische stijl met oudere kern.

Romboutswervedijk (Damme)
Kapel gebouwd in 1931 in opdracht van Eugène Braet-Marie Tuytens, na onverwachte genezing van zijn zoon. Gelegen aan de oostzijde van slag die de verbinding maakt met de Damse Vaart-West. Omhaagd perceel geflankeerd door bomen. Bakstenen kapel met trapgevel (vijf treden; natuurstenen afdekplaten).

Haringmarkt (Damme)
Kazemat van de Lieve, één van de materiële getuigen van diverse waterwerken te Damme uit de periode na 1616, hoewel door sommige bronnen ouder gedateerd. De kazemat is gelegen in een weide ten zuidoosten van de Haringmarkt, grosso modo op de plaats van de middeleeuwse Sint-Katharinapoort en op een vroegere courtine tussen twee bastions zie glooiingen in het terrein, daterend van 1616-1620 bij de aanleg van de Spaanse verdedigingswallen.

Slekstraat 3, Speystraat 2 (Damme)
Gelegen op deels ommuurd en omhaagd perceel begrensd door de Slekstraat (noord), de Ketelstraat (oost) en de Speystraat (zuid). Voormalige lagere meisjesschool opgericht in 1861, in 1893 in gebruik genomen door de zusters van de Heilige Vincentius, als bijhuis van het moederklooster in Werken. Gebouwencomplex toegankelijk zowel via Slek- als Speystraat; omgeven langs noord- en zuidzijde op zwartgeschilderde plint. Haaks op de straat ingeplant hoofdgebouw met aanpalende lagere vleugel aan oostzijde. Voormalige woning van de onderwijzeres (1861) in neoclassicistische stijl. Voormalige woning van de onderwijzeres (1861) in neoclassicistische stijl.

Pottenbakkersstraat 1 (Damme)
Langgestrekt woonhuis vooruitspringend ten opzichte van de zuidelijke rooilijn, met aan westzijde bijgebouw verbonden door tuinmuur, oorspronkelijk vier kleine dorpswoningen met bijgebouw opgetrokken volgens kadaster circa 1844; achtereenvolgens samengevoegd in 1890 tot twee woningen en in 1893 tot één woonhuis. Witgekalkte en verankerde baksteenbouw met gepekte plint, van vier traveeën en anderhalve bouwlaag onder zadeldak

Damse Vaart West 4 (Damme)
Molenaarshuis, opgetrokken volgens kadaster in de jaren 1920 op de plaats van een ouder molenaarshuis; thans gerenoveerd. Vrijstaand woonhuis met nieuw aangelegde voortuin waarrond laag bakstenen tuinmuurtje met ijzeren hek. Aan noordzijde, haaks op het woonhuis, losstaand witgekalkt stalgebouw.

Jacob van Maerlantstraat 9A (Damme)
Hoekpand, thans uitgebaat als restaurant "De Lieve", opgetrokken volgens kadaster in 1902 op een nog onbebouwd perceel. Breedhuis in neoclassicistische stijl van vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak.

Haringmarkt (Damme)
Op het graspleintje aan de Haringmarkt staat een opgaande linde (Tilia platyphyllos ssp. platyphyllos ‘Sanguinea’). Deze boom is aangeplant in 1905 ter herdenking van het 75-jarig bestaan van België. De linde is door zijn omvang en ligging beeldbepalend op het plein.

Kerkstraat (Damme)
Overgebleven gedeelte van 13de-eeuwse georiënteerde gotische kerk, uitgebreid in de loop van de 13de tot de 16de eeuw en waarvan schip, transept en torenspits afgebroken in 1725-1727. De koorpartij die in de loop van de tweede helft van de dertiende eeuw omgevormd wordt tot hallenkoor is één van de oudste voorbeelden van dit type in Vlaanderen. Gelegen in grotendeels ommuurd terrein ten zuidwesten van het stadscentrum met aanpalend kerkhof met leilindes ten zuiden en kerkplein ten noorden.

Burgstraat 9 (Damme)
Diepergelegen vrijstaande pastorie in tuin gelegen ten noordwesten van de Onze-Lieve-Vrouwekerk. Opgetrokken circa 1854-1856 (opgetekend door kadaster in 1859) op de plaats van de vroegere -vermoedelijk 18de-eeuwse- pastorie, waarvan thans het bijgebouw ten westen is overgebleven. Met omheiningsmuur afgesloten tuin, toegankelijk via klein poortgebouwtje. In de tuin staan nog eeuwenoude taxusbomen en een imposante leilinde.

Jacob van Maerlantstraat 5 (Damme)
Restaurant "ter Kloeffe", voorheen in gebruik als postgebouw, opgetrokken circa tweede helft 18de-begin 19de eeuw met mogelijk oudere kern zie bebouwing (diephuis) op kaart van Marcus Gerards (1562). Breedhuis van vier traveeën en twee bouwlagen met half ondergrondse kelderverdieping onder zadeldak (nok evenwijdig met straat; mechanische pannen).

Oude Sluissedijk 2-4 (Damme)
Samenstel van twee interbellumwoonhuizen in spiegelbeeldschema, opgetrokken volgens kadaster circa 1930, schuin ingeplant ten opzichte van rooilijn.

Kerkstraat 23-25 (Damme)
Samenstel van twee enkelhuizen met laatclassicistische inslag in spiegelbeeldschema, vermoedelijk daterend uit eind 18de-eerste kwart 19de eeuw, met oudere kern (kelder) zie bebouwing (diephuizen) weergegeven op kaart van A. Sanderus (1641-1644). Nummer 23, "Café 't Wapen van Damme"; nummer 25 eertijds "In De Paradijsappel"-thans privé-woning.

Ketelstraat (Damme)
Sas (of sluis) van de Lieve, één van de materiële getuigen van diverse waterwerken te Damme uit de periode kort na 1616.

Damse Vaart West 3 (Damme)
De Schellemolen is een stenen beltmolen met doorgang, die in 1867 als koren- en oliemolen werd opgetrokken op de plaats waar in 1865 een houten staakmolen was omgewaaid. Reeds in 1438 was er sprake van een staakmolen op deze plek, voordien van een watermolen, die reeds in 1267 als banmolen wordt vermeld. 

Sint-Janstraat 1, 2A (Damme)
Historische stadshoeve opklimmend tot de 18de eeuw, gelegen in het centrum van Damme. Hoeve met 18de-eeuws boerenhuis en bijgebouwen, reeds weergegeven op Ferrariskaart van 1770-1778 en eind 18de-begin 19de eeuw uitgebreid met bijgebouwen aan zuidzijde. Hoeve met semigesloten erfopstelling van de gebouwen. Oorspronkelijk 18de-eeuws boerenhuis als oudste gedeelte van de hoeve, opgetrokken op L-vormig grondplan en voorzien van gekasseide stoep langs de Sint-Janstraat.

Dammesteenweg 1 (Damme)
Imposante hoeve opklimmend tot de 16de eeuw, gelegen in het historisch stadscentrum aan de brug over de Damse Vaart. De Sint-Christoffelhoeve is één van de weinige stadshoeves, gelegen binnen de 17de-eeuwse vestinggordel rond Damme. De hoeve stond eertijds in voor de bevoorrading van de bevolking bij langdurig beleg van de stad. Wellicht zogenaamd naar de Kleine Brugse Poort of de Kristoffelpoort, heropgebouwd in 1448 op de rechteroever van de Reie.

Dammesteenweg, Damse Vaart West (Damme)
Het graslandschap aan de Damse Vaart wordt gekenmerkt door een aantal historische hoeves waaronder de Sint-Christoffelhoeve en de Schellemolen en is gelegen binnen de 17de-eeuwse vestinggordel rond Damme.

Burgstraat 2-4, Kerkstraat 33 (Damme)
13de-eeuws hospitaal opgetrokken in vroeggotische stijl, in de loop van de 15de tot de 20ste eeuw uitgebreid met diverse bijgebouwen. Is één van de zeldzaam bewaarde vroege voorbeelden van burgerlijke architectuur in Vlaanderen.

Rabattestraat (Damme)
Sluis van het Zwin, ook gekend als de zogenamade "Sleckeput", één van de materiële getuigen van diverse waterwerken te Damme uit de periode na 1616, hoewel door sommige bronnen ouder gedateerd (zie kazemat, Haringmarkt en sas van de Lieve, Ketelstraat). Poel en restanten van opgaand metselwerk midden in een weiland.

Kerkstraat 44-46 (Damme)
Ensemble van twee panden met neoclassicistische inslag, thans eetgelegenheden "Uylenspiegel" (nummer 44) en "'t Hemeltje" (nummer 46). Gaat terug op voormalige smidse en herberg "In de Nieuwe Smisse", aangeduid als één bouwvolume op het primitief kadasterplan (1834), later opgesplitst.

Jacob van Maerlantstraat 29 (Damme)
Solitaire gekandelaarde zomerlinde in stadstuin.

Markt 1 (Damme)
Gotisch stadhuis, opgetrokken in 1464-1467 op de plaats en deels op de funderingen van de toendertijd bouwvallige grotere halle van 1241, dit naar ontwerp van de Brusselse bouwmeester Godevaert de Bosschere en zijn zoon Willem. Vrijstaand gebouw ten oosten van de Markt met een gekasseide tuin aan noord- en oostzijde toegankelijk via ijzeren hek tussen vierkante natuurstenen pijlers en muurtjes. Volume van zeven traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, uitgevoerd in diverse Brabantse kalksteensoorten, en met zij- en achtergevels in baksteen; zuidzijgevel deels in Doornikse steen, vermoedelijk van de oudere 13de-eeuwse halle.

Burgstraat 14 (Damme)
Hoekpand opgetrokken volgens kadaster in 1881 op de plaats van een boerenhuis met aanpalende schuur.

Kerkstraat (Damme)
Twee kazematten aan weerszijden van de weg.

Damse Vaart-Zuid (Damme)
Uilenspiegelmonument gerealiseerd door de beeldhouwer Jef Claerhout (°Tielt, 1937) en geschonken door VTB-VAB in 1979 ter herdenking van het overlijden van Charles de Coster (München, 1827-Brussel, 1879), auteur van het Uilenspiegel-epos. Bronzen beeldengroep aan bakstenen muur geplaatst op het plantsoen van het smalle pleintje tussen de Damse Vaart-Zuid en de Speystraat, die ten zuidoosten erbij aansluit.

Damse Vaart-Zuid (Damme)
Verbroederingsmonument "DAMME-JODOIGNE" naar ontwerp van de Brugse beeldhouwer Jef Innegraeve (°1936) zie signering, opgesteld aan de parking ten zuidwesten van het stadscentrum. Vierkant natuurstenen plateau waarop twee gesculpteerde stenen, een vlakke (Vlaanderen) en een afgeronde (Wallonië); de ruimte ertussen verwijst naar de taalgrens.

Haringmarkt (Damme)
Verbroederingsmonument van Damme en de Duitse stad Damme-Oldenburg, gerealiseerd door de kunstenaar Jef Claerhout (°Tielt, 1937).

Kerkstraat 7 (Damme)
Hoekpand minimaal opklimmend tot de 18de eeuw met mogelijk oudere kern. Voormalig sashuis of huis van de speihouder of sluismeester, vanaf de 17de eeuw zogenaamd "Klein Stadhuis".

Kerkstraat (Damme)
Waterpomp " 't Zeugsken" daterend uit de 19de eeuw en geplaatst tegen de uiterste rechtse penant van het huis nummer 38. Reeds in de 13de eeuw (1269) wordt, omwille van het brakke grondwater door de aanwezigheid van zeewater, een loden pijp aangelegd om drinkwater uit de vijvers van het kasteel van Male naar Damme te leiden (zie Vivenkapelle, Pijpeweg).

Damse Vaart West 2 (Damme)
Woonhuis met kunstsmederij en kopergieterij in grote tuin, opgetrokken volgens kadaster circa 1947 in opdracht van kunstsmid Frans Wiro van Hinsberg, die in 1959-1960 het 15de-eeuwse torenuurwerk van het stadhuis restaureert.

Jacob van Maerlantstraat 2 (Damme)
Woonwinkelhuis "Tijl en Nele" in regionalistische, historiserende bouwstijl, opgetrokken volgens kadaster in 1903 als eigendom van de Burgerlijke Godshuizen op de plaats van een oudere schuur, reeds aangeduid op primitief kadasterplan (1834). Dubbelhuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (nok evenwijdig met straat; Vlaamse pannen).