Persoon

Bethune, Jean-Baptiste

ID
315
URI
https://id.erfgoed.net/personen/315

Beschrijving

Jean-Baptiste Bethune was voorbestemd voor een politieke carrière maar koos, onder invloed van de Britse architect Augustus Welby Pugin, voor de kunst en de toegepaste kunst en in het bijzonder voor het herstel van de gotische traditie, de christelijke kunst van de Middeleeuwen. Hij was tot zijn dood de onbetwiste leider van de katholieke neogotische beweging die, vanuit religieus-ideologische overwegingen, het strikte gebruik van gotische vormentaal in de eigentijdse 19de-eeuwse kunst, toegepaste kunst en architectuur verdedigde. Zijn werk getuigt van een grondige archeologische kennis van de kunst- en architectuurhistorische voorbeelden en van een consequente rationaliteit, vooral in het gebruik van traditionele typologieën, bouwmaterialen en -technieken.

Bethune begon zijn artistieke carrière als glazenier. Hij maakte belangrijke ensembles van glas-in-loodramen voor de kathedralen van Gent, Brugge, Antwerpen en Brussel. In 1854 stichtte hij een atelier in Brugge, dat hij in 1858 overbracht naar Gent, sindsdien het centrum van de katholieke neogotische beweging in België. In 1862 was Bethune daar medestichter van de eerste Sint-Lucasschool, een ambachtelijke, gotisch geïnspireerde opleiding, als alternatief voor het classicistische kunst- en architectuuronderwijs aan de academies en tekenscholen. Hij lag mede aan de basis van de oprichting van het Gilde van Sint-Thomas en Sint-Lucas (1863), een archeologisch genootschap voor de studie van de middeleeuwse kunst en architectuur, dat onder zijn leiding vanaf 1872 ook een radicaal pleitbezorger werd van het katholieke neogotische gedachtegoed. Die opvattingen werden verspreid via een eigen publicatie, het Bulletin des séances van het Gilde van Sint-Thomas en Sint-Lucas (1863-1914). In zijn omvangrijke architectonische oeuvre van zowel burgerlijke als kerkelijke architectuur ontwikkelde Bethune een eigen vrij strenge neogotische stijl, uitgaande van de laat-gotische Brugse baksteengotiek. Traditionele vormen, materialen en technieken paste hij op een strikt constructief en functioneel beredeneerde wijze toe, wat uiteindelijk leidde tot een vereenvoudiging ervan en tot een grote stilistische coherentie van het oeuvre.

Representatieve voorbeelden zijn: het kasteel van Caloen-de Gourcy in Loppem (1857-63), oorspronkelijk ontworpen door Edward Pugin, zoon van Augustus Welby Pugin; het complex met kerk, scholen en kloosters van Vivenkapelle (1860-69, in samenwerking met Florimond Van de Poele); de kerk (1873-75) van het begijnhof in Sint-Amandsberg bij Gent; de benedictijnenabdij van Maredsous (1872-90, in samenwerking met Arthur Verhaegen). De architectuur van Bethune werd het voorbeeld voor het Sint-Lucasonderwijs en voor de architecten van de ‘katholieke neogotische beweging’ onder andere Auguste Van Assche, Verhaegen, Stephan Mortier, Joris Helleputte, Louis Cloquet en Jules Coomans. Voor de uitmonstering van zijn gebouwen deed Bethune meestal een beroep op medewerkers en oud-leerlingen van de Sint-Lucasscholen, zoals Leopold Blanchaert, Adriaan Bressers, Verhaegen en Jules Helbig (1821-1906).

Bethune zelf beheerste zowat alle takken van de toegepaste kunsten en sierkunsten: glas-in-loodramen, edelsmeedwerk, boekverluchting, typografie, textiel, meubilair… De stijl van zijn ontwerpen is streng hiëratisch, veelal naar het model van de 13de-eeuwse hooggotiek. Vormentaal, iconografie, materiaalgebruik en ambachtelijke uitvoeringstechniek tonen een grondige kennis van de middeleeuwse voorbeelden. De volledige aankleding van de interieurs, naar een ontwerp van Bethune zelf en onder zijn leiding uitgevoerd door zijn medewerkers, versterkt de stilistische coherentie van zijn architectuur, bij voorbeeld in de kerk van Vivenkapelle.

  • HELBIG J. 1906: Le baron Bethune, fondateur des écoles Saint-Luc. Etude biographique, Rijsel en Brugge.
  • SABBE D. 1979: J.-B. Bethune, promotor van de neogotische beweging, Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, 267-355.
  • UYTTERHOEVEN J. 1965: Baron J.-B. de Bethune (1821-1894) en de Neogotiek, Handelingen van de Koninklijke Geschied- en Oudheidkundige Kring van Kortrijk, 3-101.

Bron: VERPOEST L. 2003: Bethune, Jean-Baptiste. In: VAN LOO, A. (red.), Repertorium van de architectuur in België van 1830 tot heden, Antwerpen, 150-151.

Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Erfgoedobjecten

Ontwerper van

Abdij Ten Putte

Abdijstraat 80-86 (Gistel)
Abdijsite, in hoofdzaak gevormd door de abdijgebouwen uit 1890-1891. Ontstaan van de Godelievemotte in de 12de eeuw op de westelijke rand van een kleine zandige opduiking, gelegen op 3,5 kilometer ten westen van de stadskern van Gistel. De site bestond uit een groot omgracht gedeelte in het zuiden en een omgrachte heuvel iets ten noorden ervan.


Basiliek Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes

Onze Lieve Vrouwdreef (Gent)
De bedevaartskerk toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes en het aangehecht kloosterhuis genaamd Sint-Victorresidentie, werden gebouwd in 1875-1877 naar ontwerp van architect E. Van Hoecke-Peeters. Monumentale transeptloze basilicale kerk in typische laatneogotische baksteenbouw met beperkte verwerking van natuursteen. Opmerkelijk is de sterk symmetrische aanleg en opstand van de kerk.


Bedevaartskerk Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekt Ontvangen

Plaats (Moorslede)
Noord-zuid-georiënteerde monumentale basiliek en belangrijke bedevaartkerk met koor, crypte, transept, vijfbeukig schip en westblok. Voor de streek uitzonderlijk neogotisch bedehuis.


Begijnhofkerk Heilige Elisabeth van Hongarije, Heilige Michael en Heilige Engelen

Groot Begijnhof (Gent)
Driebeukige basilicale kerk van negen traveeën met recht afgesloten koor van één travee; ronde traptoren op polygonale aanzet in de oksel van westgevel en noordelijke zijbeuk. Plannen naar ontwerp van J. Bethune, eerstesteenlegging op 29 september 1873 en plechtige kerkwijding op 29 september 1875. Calvarieberg onder portiek met versierde puntgevel opgericht in 1875 tegen de oostgevel naar ontwerp van J. Bethune.


Begraafplaats

Sint-Elooisstraat (Oostkamp)
Begraafplaats, ontstaan in de jaren 1870. Centraal middenpad vertrekkende van de hoofdtoegang aan de Sint-Elooisstraat met aan het einde een calvarie met sokkel. Grafkapel van de familie van Outryve d'Ydewalle naar ontwerp van 1882. Achter de calvarie ligt een militair grafveld; middenpad leidend naar een arduinen herdenkingsmonument.


Broederschool van de Heilige Jozef en broederklooster van Sint-Vincentius a Paulo

Bradericplein 20-22 (Damme)
Voormalige broederschool van de Heilige Jozef en broederklooster van Sint-Vincentius a Paulo. Neogotisch complex naar een ontwerp van baron Jean-Baptiste de Béthune (1821-1894) van 1860, uitgevoerd in 1860-1863, en in 1879 uitgebreid met een haakse vleugel aan de straatkant.


Burgerhuis

Zilverstraat 38, 38B (Brugge)
Domein op rechthoekig grondplan; aan straatzijde, een diephuis van drie traveeën en twee bouwlagen onder leien zadeldak, en rechts, bakstenen muur rond voorhofje; aansluitende vleugel uit de 16de eeuw op L-vormige plattegrond met in de oksel, ommuurde tuin.


Burgerhuis

Gouden-Handstraat 14-16 (Brugge)
Beeldbepalend woonhuis, oorspronkelijk één geheel, heden samenstel van twee enkelhuizen met achterliggend diephuis bij nummer 14, uitziend op de rei; zeven traveeën, souterrain en twee bouwlagen onder zadeldak (nok parallel aan de straat, Vlaamse pannen), eerste kwart van de 16de eeuw(?) tot de 19de eeuw.


De Centrale Begraafplaats

Kleine Kerkhofstraat (Brugge)
Volledig ommuurde (baksteen) kerkhofsite van circa 12 hectare toegankelijk via een verankerd bakstenen poortgebouw.


Decanale en parochiale kerk Sint-Pieter

Kerkplein 2 (Puurs-Sint-Amands)
Imposante, vrijstaande, georiënteerde kerk van zandsteen onder leien bedaking, opklimmend tot de eerste helft van de 15de eeuw, 17de en 18de eeuw.


Decanale kerk Sint-Pieter en Sint-Barbara

Grote Markt (Turnhout)
Georiënteerde pseudo-basiliek, met vroeggotische kern uit de 13de - 14de eeuw, hooggotisch koor en transept, renaissancistische kruisingstoren, schip en zijbeuken in classicistische stijl.


Decanale kerk Sint-Rochus

Elisabethstraat 1 (Blankenberge)
Basilicale kerk in eclectische stijl met overwegend neoromaanse elementen. Gebouwd in 1884-1889 naar ontwerp van ingenieur en architect Verhaegen en baron J. de Bethune (Gent), uitgevoerd door aannemers I. Lambert (Oostkamp) en R. Bruggeman (Sint-Joris).


Domein Maaltekasteel

Kortrijksesteenweg 1023 (Gent)
Het domein Maaltekasteel is een omwald domein en het gebouwencomplex bestaat uit een kasteel daterend van 1754 en aangepast in 1910, en een volgens archiefstukken circa 1860 toegevoegde neogotische vleugel met huiskapel naar ontwerp van baron J. Bethune.


Domein Rood Kasteel

Lakebossendreef 4 (Oostkamp)
Kasteeldomein bestaande uit een kasteel met koetshuis, gelegen in een aangelegd park met twee vijvers. In oorsprong neogotisch kasteel, ontworpen door Jean Béthune in 1876, dat in het begin van de jaren 1950 grotendeels is afgebroken en in 1984 op eigentijdse wijze is verbouwd met respect voor de nog originele neogotische (interieur)elementen. Oorspronkelijke parkaanleg in landschappelijke stijl met vijver, ovale en cirkelvormige graslanden, kronkelend padennetwerk met vaak begeleidende haagjes van rododendron, parkbosjes aan de randen en verspreid langs de graslanden en de paden/wegen. Grotere grillige waterpartij ten westen van het kasteel met enkele tuinbruggen en ijskelder. Tussen het kasteel en de remise ligt nog boomgaard van notelaren. Enkele parkbomen vermoedelijk daterend uit beginperiode: ceder aan de ijskelder, linde, moerascipres nabij de toegang.


Ensemble van dorpswoningen naar ontwerp van J.-B. Bethune

Markekerkstraat 1-5 (Kortrijk)
Gaaf bewaard en beeldbepalend hoekcomplex van drie rijwoningen volgens de kadastrale gegevens opgetrokken in 1889 naar ontwerp van Jean-Baptiste (de) Bethune.


Heilige Sacramentskapel 't Putje

Putkapelstraat 101 (Gent)
Barok kapelletje, opgericht in 1687 op de plaats waar gewijde vaten, gestolen in de Sint-Martenskerk te Kortrijk, teruggevonden werden. Belangrijk bedevaartsoord tot de Tweede Wereldoorlog. In 1944 grotendeels vernield door brand en heropgebouwd in 1958-60 naar ontwerp van architect A. Bressers.


Herdenkingskruis en kapel

Kasteeldreef (Kortrijk)
Bij de ingang van de dreef staat een hardstenen kruis met onder een doodshoofd het opschrift "Memorie / op dees platse is vermoord / Wautters Carette en subit / overleden den 20 februaruis / 1713. Bidt voor zijn ziele". Daarnaast staat een bakstenen kapel, toegewijd aan Onze-Lieve-vrouw van Lourdes, van circa 1891 naar ontwerp van baron Jean (de) Bethune.


Herenhuis met atelier en tuin

Prinsenhof 71 (Gent)
Een in oorsprong 15de-eeuws onderdeel van de vorstelijke residentie Prinsenhof, opgenomen in een groot woonhuis uit de late 18de of het begin van de 19de eeuw met een kenmerkende neoclassicistische architectuur waar Jean Baptiste Bethune, promotor van de neogotiek, lange tijd heeft verbleven en waaraan zijn glazeniersatelier was gehecht.


Herenhuis met empiregevel en neogotische zij- en achtervleugel

Kartuizerlaan 70, Sleepstraat 167-169 (Gent)
Groot herenhuis met veertien traveeën en drie bouwlagen onder schilddak met indrukwekkende empiregevel naar ontwerp van architect J.B. Pisson en gedateerd 1808 onder het balkon. Tegen de gevel oorlogsgedenkteken. Neogotische bakstenen zij- en achtervleugel gebouwd in 1861 door architect A. Van Assche naar een project van baron J. Bethune.


Huis Lousbergs-De Hemptinne

Keizer Karelstraat 75 (Gent)
Gebouwd in opdracht van katoenfabrikant F. Lousbergs naar ontwerp van Louis Eijkens in de periode 1842-1848. Na zijn dood in 1858 verkocht aan de industrieel J. de Hemptinne, die het huis laat uitbreiden met een neogotisch bijgebouw voor het personeel en een huiskapel door Jean-Baptiste Bethune.


Jachtopzienerswoning

Steenbrugsestraat 24 (Zedelgem)
Opgetrokken circa 1863 aan de rand van het kasteelpark van het *"Kasteel van Loppem" als jachtopzienerswoning. Ontwerper is architect Jean Bethune (Brugge) die ook de plannen van het kasteel tekent. Vanaf de jaren 1970 uitgebaat als restaurant. Laag vrijstaand volume in verankerde, bruinrode baksteen onder zadeldaken (Vlaamse pannen, daktegels) met verschillende nokhoogten. De woning is uitgevoerd in dezelfde neogotische stijl zoals bij het kasteel, geïnspireerd op Brugse voorbeelden. Getypeerd door het gebruik van boognissen, kruis-, klooster- en bolkozijnen en dakvenster.


Jezuïetenklooster

Kortewinkel 10-12 (Brugge)
Jezuïetenklooster ondergebracht in complex bestaande uit drie diephuizen aan straatzijde, tuinvleugels, kapel en oorspronkelijk ook kerk in Vlamingstraat, gegroepeerd rondom een grote tuin. Drie diephuizen van vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak met verankerde bakstenen trap- en puntgevels met gebruik van zandsteen. Middelste pand met kern uit eerste helft 14de eeuw en een gotische gevel uit het eerste kwart van de 16de eeuw, gerestaureerd in 1873-1874. Links en rechts twee gevels geïnspireerd op oudere gevel en gebouwd in 1873 naar ontwerp van architect J. de Bethune. Links ervan, de zogenaamd Jezuïetenkapel der Zaligsprekingen van 1890. Eenbeukige, neogotische kapel vijf traveeën en een vijfzijdige apsis, met een verankerde, gekanteelde schermgevel van baksteen.


Kapel

Sint Christianastraat (Gavere)
In het parkje, kleine neogotische bakstenen kapel, volgens een arduinen stichtingssteen opgericht in 1893 door A. d'Ansembourg, kasteelheer van Baudries. Huidige neogotische bakstenen kapel van drie traveeën met klein rechthoekig koor van één travee onder leien zadeldaken tussen aandaken met schouderstukken en bekronend arduinen kruis vooraan..


Kapel van het Heilige Hart

Munkenstraat 1 (Oostkamp)
Kleine neogotische kapel, naar verluidt gedateerd 1879 en gebouwd door de bouwheer van het nabijgelegen kasteel Lakenbossen. Mogelijk is het ontwerp van het kapelletje van de hand van architect baron Jean Béthune, die in die periode de bouw van het kasteel Lakenbossen voor de familie van Outryve coördineerde.


Karmelietessenklooster

Einestraat 40 (Oudenaarde)
Achterin gelegen kloostergebouwen ingeplant omheen een binnentuin met twee lange, haakse bakstenen vleugels en hoofdgebouw achteraan, aan de binnentuinzijde met aanleunende kloostergangen van circa 1670 bij de inrichting als zwartzusterklooster. Westvleugel met oude kern van 1513, zie stichtingsdatum van het Sint-Michielshospitaal. Kapel en oostvleugel overwegend daterend uit de tweede helft van de 17de eeuw met aanpassingen in de 18de eeuw en het derde kwart van de 19de eeuw. Noordelijke hoofdvleugel met mogelijk zeer oude kern van vijf + drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak. Calvarie van 1870 in binnentuin. Huidige kapel aan de straat grotendeels aangepast in neogotische stijl vanaf 1860 onder impuls en begeleiding van architect Jean-Baptiste Bethune.


Kasteel Selsaete

Selsaetenstraat 50 (Wommelgem)
Rechthoekig kasteel in neo-Vlaamserenaissance-stijl met in de 16de-eeuwse toren een neogotische kapel van 1875.


Kasteeldomein Drie Koningen

Drie Koningen 1-2, 3, 3A (Beernem)
Imposant kasteel uit 1802 in neoclassicistische stijl met conciërgewoning. Paardenstallen, wagenhuis, koetshuis en hovenierswoning uit de tweede helft van de 19de eeuw. Parkaanleg in landschappelijke stijl met een vijver, solitaire bomen en struikenmassieven, rondgaande paden, ommuurde moestuin en restant van een afsluitingshaag. In het park zijn diverse kleine elementen zoals smeedijzeren hekken, kettingpalen, kruisbeeld en tuinvazen bewaard. Verder nog de koorgevel van een kapel uit 1884, nu herleid tot grafmonument.


Kasteeldomein Schelderode

Schelderodeplein 8-9, 8A (Merelbeke)
Het deels ommuurde kasteeldomein, met aanhorigheden in park met vijver, bevindt zich tussen de Gaversesteenweg en de Scheldemeersen, ten noordwesten van de kerk. Het kasteel uit 1865 is ontworpen door en voor oudheidkundige Florimond Van de Poele, in samenwerking met baron Jean Bethune. Het merkwaardige bakstenen kasteel met zijn sprookjesachtig voorkomen is in neogotische stijl opgericht naar patroon van de 15de-eeuwse Brugse gotiek. Het park werd aangelegd in landschapsstijl en dit volgens de mode en stijlkenmerken typerend voor de tweede helft van de 19de eeuw.


Kasteeldomein van Loppem

Steenbrugsestraat 22, 26-28, 26A-B (Zedelgem)
Omgracht, neogotisch kasteel van 1858-1863 in een park met vijver, doolhof, poortgebouw met brug, stallingen, koetshuizen, manege, klein paviljoen ongeveer uit dezelfde periode van het kasteel. Hoeve en achthoekig tuinpaviljoen daterend uit de tijd van het vroegere 18de-eeuws landhuis. Tuinierswoning van 1910 en bibliotheek van 1949. De parkaanleg dateert uit dezelfde periode als het kasteel, het doolhof van circa 1873.


Kasteeldomein van Tillegem

Tillegemstraat 79-83 (Brugge)
Het kasteel Tillegem gaat terug op een 14de-eeuws waterkasteel dat in de jaren 1870 in de typische neogotische stijl wordt heraangekleed onder leiding van architect Jean-Baptiste Bethune. Het neerhof bij het kasteel omvat gaaf bewaarde hoevegebouwen uit 1894. Een park omgeeft het kasteel.


Kerk Onze-Lieve-Vrouw van Gratie

Frankrijklei 89 (Antwerpen)
Georiënteerde neogotische kruisbasiliek van 1877-81, twee hoogste geledingen toren en spits van 1909-10, naar ontwerp van J. Bilmeyer en J. Van Riel.


Kerkhof en neogotische kerkhofgalerij

Mariakerkeplein (Gent)
Kerkhof met neogotische galerij, gerealiseerd vanaf 1873. De ommuring met galerij werd voltooid in 1876 en uitgevoerd door bouwmeester L. Gildemyn volgens ontwerp van architect Baron Jean de Bethune. De overdekte gaanderij bestaat uit twee haaks staande vleugels onder zadeldak met schaliën bedekt.


Klooster en kapel Onze-Lieve-Vrouw ten Doorn

Zuidmoerstraat 125 (Eeklo)
Het huidige klooster- en scholencomplex met kapel van Onze-Lieve-Vrouw Ten Doorn is een indrukwekkend ensemble waarvan de geschiedenis teruggaat tot het midden van de 15de eeuw en die innig verbonden is met de stad.


Klooster Sint-Jozefgesticht

Kortrijksesteenweg 1025 (Gent)
Gesticht als benedictijnenklooster door graaf Jozef de Hemptinne naast zijn kasteel te Maaltebrugge in 1866. Oorspronkelijk kloostergebouw en kapel in neogotische stijl naar ontwerp van baron J. Bethune. Achterin gelegen gebouwen op vierkante plattegrond met centraal binnenplein. Heden Instituut Don Bosco.


Klooster van de clarissen-urbanisten

Brandstraat 3, Oude Houtlei 122-124 (Gent)
Het oorspronkelijke klooster van de clarissen-urbanisten, later recollettenklooster vanaf 1840, vormt een relict voor de monastieke geschiedenis van een in oorsprong grote oude bedelorde die een zeer vroege stichting circa 13 de eeuw kende te Gent. Het klooster werd midden 19de eeuw door de minderbroeders aangepast en uitgebreid onder architect Frans Steyaert, met respect voor de originele structuur en indeling van de oorspronkelijke kloosterbouw uit 1687-88.


Klooster van de grauwzusters

Nonnenstraat 1 (Roeselare)
Huidig gebouwencomplex uit de 16de, 17de, 18de, 19de en 20ste eeuw. Vleugel aan Grote Markt: voormalige herberg Den Gouden Leeuw, nu geïntegreerd in het klooster. Links aan marktzijde: na de Tweede Wereldoorlog heropgebouwde vleugel van 1953, in historiserende stijl die aansluit bij de laatgotische trapgevel. Volume zijde Nonnenstraat: klooster met leef- en woonruimte en kapel grosso modo daterend uit de 19de eeuw. Heilige Laurentiuskapel met oude kern van drie traveeën van 1700, in 1857 verbouwd en uitgebreid door architect J.B. de Bethune.


Klooster van de zusters van de Heilige Vicenzo a Paolo

Wijngaardplein 1-2, 3A-B, Wijngaardstraat 35 (Brugge)
Voormalig klooster van de zusters van de Heilige Vicenzo a Paolo, gefaseerd opgebouwd na hun aankomst in Brugge in 1851 en meteen deels gebruikt als bewaarschool opgericht door L. d'Hanin de Moerkerke en M.de Bie; tot op heden weeshuis. Vroegste Brugse voorbeeld van "burgerlijke neogotiek".


Klooster van Poortakker

Oude Houtlei 50, 56-58, Wellingstraat 32 (Gent)
De laat 19de-eeuwse Poortakkerkapel en het bijhorend kloostercomplex met kloostertuin vormen een voorbeeld van neogotische bouwkunst, een constructie van vooraanstaande kunstenaars voor de neogotiek, namelijk Arthur Verhaegen in samenwerking met Jean-Baptiste Bethune en Florimond Van de Poele. Het goed bewaard geheel dankt zijn architecturale kwaliteiten onder meer aan het totaalconcept en de consequente eenheidsstijl.


Klooster van Waarschoot

Schoolstraat 33 (Lievegem)
Grotendeels gerenoveerd complex met gebouwen met verschillende vleugels geschikt rondom binnentuinen en speelplaatsen, gesticht in 1839 met belangrijke bouwcampagnes vanaf de tweede helft van de 19de eeuw tot op heden. Kapel naar ontwerp van bouwkundige J. Bethune in neogotische stijl, gewijd 12 mei 1868.


Kloosterkerk Sint-Michiel

Sint-Michielsplein (Kortrijk)
Noord-zuid-georiënteerde basilicale kerk, gelegen aan de noordzijde van het plein en langs drie zijden ingesloten door bebouwing. Voormalige kloosterkerk van het in 1773 afgeschafte Jezuïetenklooster (zie opheffingsbulle van paus Clemens XIV). Deze orde stond sinds 1587 in voor het onderwijs te Kortrijk. Het oorspronkelijke complex met school, kerk en klooster was gelegen tussen de Kasteelstraat, de Rijselsestraat, Oude Kasteelstraat en Papenstraat. Thans bleef enkel de kerk bewaard die heropgebouwd werd tussen 1950 en 1957 na bombardementen.


Koetshuis van het kasteel Blommeghem

Baron J. de Bethunestraat (Kortrijk)
Voormalig koetshuis van het Kasteel Blommeghem (Van Belleghemdreef nummer 6) en later brandweerarsenaal. Volgens Paul Debrabandere zou het opgetrokken zijn in 1914 naar een ontwerp van J.B. (de) Bethune.


Landhuis Rozenhof met park

Brusselse steenweg 75 (Aalst)
Neoclassicistisch getint landhuis van het dubbelhuistype met twee bouwlagen van zeven traveeën, onder mansardedak, uit midden 19de eeuw, in een grote tuin met hek met ijzeren balusters en beukendreef. Links, neogotische kapel van de 19de eeuw door architect Jean-Baptiste de Béthune.


Lyceum Hemelsdaele

Wapenmakersstraat 12-14 (Brugge)
In opdracht van Baron de 't Serclaes wordt een imposant herenhuis gebouwd naar ontwerp van architect I. Alleweirelt (Brugge) .


Markt en Burg

Blinde-Ezelstraat, Breidelstraat, Burg, Burgstraat, De Garre, Eiermarkt, Geernaartstraat, Geldmuntstraat, Hallestraat, Hoogstraat, Kleine Sint-Amandsstraat, Kuipersstraat, Mallebergplaats, Markt, Oude Burg, Philipstockstraat, Rozemarijnstraat, Sint-Amandsstraat, Sint-Jakobsstraat, Steenstraat, Vlamingstraat, Wollestraat (Brugge)
Het stadsgezicht van de Markt en de Burg met omgeving omvat belangrijke historische pleinen en straten die een rol hebben gespeeld in de ontwikkeling van de stad Brugge.


Milanenkapel

Bellegemstraat (Zwevegem)
Neogotische kapel gebouwd in 1846-1847 in opdracht van Baron Félix de Béthune en naar ontwerp van Jean Baptist (de) Béthune.


Neogotisch herenhuis

Pontstraat 31 (Aalst)
Groot neogotisch herenhuis gebouwd voor baron P.V.J. de Béthune in 1875 naar ontwerp van zijn broer architect Jean-Baptiste de Béthune. Het enkelhuis van vier traveeën en drie bouwlagen onder twee gelijklopende zadeldaken wordt gekenmerkt door een gemarkeerde poorttravee, met loggia op de bel-etage en een hoger opgetrokken topgevel en een dakvenster boven de derde travee.


Neogotische dorpswoning

Markekerkstraat 25 (Kortrijk)
Kleine dorpswoning volgens de kadastrale gegevens opgetrokken in 1901. Vermoedelijk ontworpen door Jean-Baptiste (de) Bethune circa 1890, maar pas uitgevoerd in 1901. Het plan dat bewaard is in het privé-archief van de familie de Bethune (Marke) toont de voorgevel in spiegelbeeld.


Neogotische kapel voor Sint-Jozef

Weststraat (Damme)
Neogotische kapel voor Sint-Jozef, horend bij het ten westen gelegen landgoed. Sinds begin 19de eeuw is op deze plaats een kapel aanwezig. De huidige kapel werd gebouwd in 1870 voor de familie Verhulst, die sinds 1775 eigenaars waren van het goed en reeds in 1827 investeerden in het herstel van de kapel. Rode bakstenen kapel onder leien zadeldak met aandaken.


Neogotische pastorie Onze-Lieve-Vrouw-Geboorte en Heilige Philippusparochie met tuin

Bradericplein 18 (Damme)
Voormalige woning van de proost en later pastorie van de parochie Vivenkapelle. Neogotische losstaande woning met tuin naar een ontwerp uit 1860 van baron Jean-Baptiste de Béthune (1821-1894). Woning is gelegen op het einde van een beboomde dreef die langs de ommuurde kerktuin leidt. Er is een klein voorpleintje en een grote tuin achter het huis.


Norbertijnerabdij

Drongenplein 26-27, 26A-D, Lage Lakendreef 5, Oude-Abdijstraat 1 (Gent)
De abdij omvat onder meer vier rondom een rechthoekige binnenplaats gegroepeerde vleugels van 1653-1655, zuidvleugel, en 1663-1665, andere vleugels, met aanpassingen uit de 18de, de 19de en de 20ste eeuw. De abdijgebouwen zijn kenmerkend voor de regionale contrareformatie-architectuur. Ten noordoosten van de kloostergangen bevindt zich een L-vormige vleugel van acht en tien traveeën, die vermoedelijk in kern opklimt tot de 18de eeuw. Tot de site behoren ook de huidige decanale kerk Sint-Gerulfus in neobarokstijl van 1858-59 naar ontwerp van de Gentse architect Frans Cardon en de Sint-Jozefskapel of kapel van Pater Petit, gebouwd in 1937-1938.


Omgeving bedevaartsoord Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes

Gentstraat, Groenstraat, Onze Lieve Vrouwdreef, Onze Lieve Vrouwstraat (Gent)
Het bedevaartsoord Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes te Oostakker werd gesticht in 1874 met typisch radiaal geplande aanleg van dreven en halfcirkelvormige ommegang met ten zuiden de neogotische basiliek van 1875-77, ontworpen door Van Hoecke-Peeters.


Onderpastorie

Markekerkstraat 6 (Kortrijk)
Onderpastorie. Vrijstaand dubbelhuis aan de straat afgezet door bakstenen muurtje. Neogotisch breedhuis van 1905 naar ontwerp van J.B. (de) Bethune, getypeerd door puntgevel met centraal geprononceerd rookkanaal geflankeerd door rechthoekige vensters en deur gevat in Brugse travee met drielob in boogveld.


Onze-Lieve-Vrouwekapel

Kasteelstraat 30 (Zottegem)
Rechthoekige éénbeukige kapel van vijf traveeën met driezijdige koorsluiting, uit de tweede helft van de 19de eeuw. Neogotische baksteenbouw op afgeschuinde, gecementeerde plint, onder zadeldak.


Parochiekerk Heilig Kruis

Heusdendorp (Destelbergen)
Parochiekerk in neogotische stijl, opgericht in 1844-45 naar ontwerp van architect M.J. Wolters op de plaats van de oude parochiekerk. Driebeukige hallenkerk onder zadeldak met ingebouwde vierkante toren boven het portaal, schip van zes traveeën eindigend op een zuidelijk georiënteerd koor van één travee met driezijdige sluiting. Op het oud kerkhof gebouwde grafkapel uit de tweede helft van de 19de eeuw.


Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw en Sint-Stephanus

Kerkstraat (Dentergem)
Parochiekerk van Dentergem naar ontwerp van de Kortrijkse stadsarchitect Pierre-Nicolas Croquison. Georiënteerde neogotische parochiekerk uit 1854-1856, met oudere westtoren, daterend uit 1613. Gelegen in de dorpskern van Dentergem.


Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw-Geboorte

Mariakerkeplein 2 (Gent)
Oudste vermelding in 937, volgens De Potter en Broeckaert. Waarschijnlijk in oorsprong een driebeukige transeptloze romaanse kerk van vier traveeën met ingebouwde oostelijke toren en koor uit de 10de eeuw., door de eeuwen meermaals aangepast en uitgebreid. De achtkantige kruisingstoren is een der weinig originele onderdelen van de kerk, vermoedelijk opklimmend tot de 10de eeuw. De basilicale kerk vertoont een plattegrond met een driebeukig schip van vijf traveeën.


Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw-Geboorte en Heilige Philippus

Bradericplein 16B (Damme)
Neogotische parochiekerk gebouwd in 1861-1876 naar een ontwerp van 1859 door baron Jean-Baptiste de Béthune (1821-1894). De kerk is een uitbreiding van een Mariakapel die opklimt tot de 14de eeuw. Vivenkapelle is een kerkdorp dat wordt bepaald door het beroemde 'neogotisch complex' bestaande uit de centrale kerk waarrond pastorie en scholen. De kerk ligt in een vierkante kerktuin met gekandelaarde leilindes.


Parochiekerk Sint-Amandus

Van Kerckhovenstraat 35 (Antwerpen)
Vrijstaande, neogotische, driebeukige kruisbasiliek met toren, naar een ontwerp door de architect Louis Baeckelmans uit 1866, opgetrokken in 1869-1874. Vanaf 1871 werd de bouw geleid door de architect François Baeckelmans.


Parochiekerk Sint-Amandus

Dorpsplein 1 (Wevelgem)
Georiënteerd neogotisch bedehuis met basilicale opstand omgeven door struikgewas. De zuidelijke gevelwand wordt gemarkeerd door verscheidene oude grafstenen en -monumenten van het oude kerkhof. De westgevel van de zuidelijke beuk met grafsteen. Driebeukig bedehuis met bijna volledig ingebouwde westtoren. Schip van acht traveeën; zijbeuken met rechte sluiting; hoofdkoor met apsis. Baksteenbouw onder leien zadeldak. Plint van Atrechtse zandsteen.


Parochiekerk Sint-Amandus en Heilig Hart met kerkhof

Robecijnplein (Spiere-Helkijn)
De parochiekerk van Spiere is een georiënteerd neogotisch bedehuis met omringend kerkhof. De huidige kerk, met uitzondering van de toren, wordt opgetrokken tussen 1891 en 1893. Binnen de dorpskern heeft de kerk een beeldbepalende en uitzonderlijke ligging op een kunstmatig aangelegde heuvel. Imposante parochiekerk van het pseudo-basilicale type volledig opgetrokken in Doornikse steen.


Parochiekerk Sint-Andries

Waaistraat 1 (Antwerpen)
Laatgotische kruiskerk met schip en toren uit de eerste helft van de 16de eeuw, transept, hoogkoor en zijkapellen uit de 17de eeuw, en een barokke klokkentoren uit het tweede kwart van de 18de eeuw.


Parochiekerk Sint-Andries en Sint-Anna met kerkhof

Gistelse Steenweg 493 (Brugge)
Het huidige kerkgebouw is een driebeukig bedehuis met een westtoren van 1530 gelegen midden een gaaf bewaarde kerkomtrek. Oorspronkelijk gotisch bedehuis in 1869 vervangen door een neogotisch kerkgebouw, naar ontwerp van architecten Deshuyser en Pierre Buyck, provinciaal architect van 1842-1877. Enkel de toren bleef grosso modo bewaard. Kerkhof met traditioneel rechtlijnig planconcept bestaande uit dreven met recent aangeplante linden.


Parochiekerk Sint-Audomarus

Bissegemplaats (Kortrijk)
Noord-zuid-georiënteerd bedehuis gelegen aan de zuidzijde van het dorpsplein, ontstaan bij de bouw van de kerk. Ten noordoosten standbeeld voor de militaire en de burgerlijke slachtoffers (Eerste en Tweede Wereldoorlog) en de politieke slachtoffers (Tweede Wereldoorlog), onthuld in 1920. Stond aanvankelijk langs de Driekerkenstraat, sinds 1955 huidige plaats aan zuidzijde van plein. Ten noordwesten Heilig-Hartbeeld naar ontwerp van Wasterlein uit 1956.


Parochiekerk Sint-Brixius

Markekerkstraat (Kortrijk)
Georiënteerd bedehuis ter vervanging van de 18de-eeuwse parochiekerk. De oudste vermelding van de kerk van Marke dateert van 1243, vermoedelijk gaat het om een houten kapel. In 1267 richtten de kanunniken van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel de kerk op. Het betrof waarschijnlijk een kleine Romaanse kruiskerk van circa 21 meter binnenlengte, met drie beuken van twee traveeën, een rechthoekig, vlak afgesloten koor, twee zijkoren en een centrale vieringtoren met achthoekige bovenbouw. Deze kerk werd in 1756-57 in opdracht van het Onze-Lieve-Vrouwekapittel te Kortrijk gedeeltelijk afgebroken en verbouwd naar ontwerp van J.B. Simoens.


Parochiekerk Sint-Gillis met gekandelaarde lindes

Baliestraat 2 (Brugge)
Een van de vier bewaarde middeleeuwse stadskerken van Brugge: in oorsprong een kruiskerk opklimmend tot de tweede helft van de 13de eeuw. Getuigen hiervan zijn het westelijke deel van het middenkoor met dakkap uit 1269-1270, de historiserend gerestaureerde langsmuren van het middenschip, de kruising, de kern van de herhaaldelijk verbouwde transeptarmen en de aanzet van de oostwand van de eerste torenverdieping. In de tweede helft van de 14de eeuw en 15de eeuw volgden bouwcampagnes en kreeg de kerk het uitzicht van een pseudo-hallenkerk. De kruisingstoren klimt ook minstens op tot de tweede helft van de 14de eeuw. Omstreeks 1873-1905 gerestaureerd in de vermeende oorspronkelijke middeleeuwse staat naar ontwerp van architect A. Van Assche. Ten oosten en ten zuiden van de kerk staat een rij gekandelaarde lindes.


Parochiekerk Sint-Jan-Baptist met kerkhof

Afsneedorp (Gent)
Zeer schilderachtig gelegen plattelandskerkje aan de linker Leie-oever met gedeeltelijk ommuurd kerkhof en omringende beplanting. Eerste vermelding van een kerk in 939 doch vermoedelijk nog vroeger opklimmend. Het huidige kerkje is echter het resultaat van talrijke verbouwingen. Romaanse kern uit eind 12de eeuw in de vorm van een Latijns kruis met kruisingstoren.


Parochiekerk Sint-Lambertus

Gasthuisstraat (Nijlen)
Rijk geornamenteerde kerk in Brabantse hooggotiek, door S. Leurs geciteerd als lentebloesem van de Brabants gotiek.


Parochiekerk Sint-Lambertus

Bel 131 (Geel)
Kerk uit het begin van de 16de eeuw, in 1703 uitgebrand ten gevolge van oorlogsomstandigheden tijdens de Spaanse Successieoorlog, nadien heropgebouwd.


Parochiekerk Sint-Maarten

Jozef Vandaleplein (Kortrijk)
Georiënteerd gotisch bedehuis, opgetrokken tussen 1390 en 1466, ter vervanging van de eerste gotisch kerk, die verwoest werd in 1382. Wanneer de Sint-Maartenskerk gesticht werd is onduidelijk. De oudste vermelding dateert van 1027, maar het ontstaan dient veel vroeger gesitueerd te worden. Tot 1027 bezat de bisschop van Doornik-Noyon het patronaat over de kerk.


Parochiekerk Sint-Margaretha

Tielendorp 32 (Kasterlee)
Georiënteerde neogotische kruiskerk, gebouwd in verschillende fasen van 1847 tot 1853 naar ontwerp van E. Gife, met toren uit de 16de eeuw.


Parochiekerk Sint-Martinus

Dorp (Zedelgem)
Georiënteerde kerk met omringend grasplein ter vervanging van het in 1952 verdwenen kerkhof. Aan noordzijde afgezet met een lage bakstenen muur onder ezelsrug, ten zuidoosten deels behouden haag en leilinden. Toegangspad in blauwe hardsteen geflankeerd door ijzeren hekken gevat in blauwhardstenen pijlers met bekronende bol. Ten noorden een rij van drie gekandelaarde platanen, ten zuiden één gekandelaarde paardenkastanje.


Parochiekerk Sint-Martinus

Marktplaats 21 (Moorslede)
Georiënteerd bedehuis. Ten noorden en zuiden, omringend plantsoen met leilinden.


Parochiekerk Sint-Martinus en Sint-Christoffel

Sint-Maartensplein 10 (Wevelgem)
Georiënteerd bedehuis, centraal op het dorpsplein. Laatgotische hallenkerk uit het einde van de 15de of het begin van de 16de eeuw, opgetrokken ter vervanging van de Romaanse zaalkerk die gesloopt werd in de 15de eeuw.


Parochiekerk Sint-Martinus met kerkhof

Baarledorpstraat 3 (Gent)
De oudste vermelding van de kerk in Baarle klimt op tot 1025, maar na de opheffing van Baarle als zelfstandige gemeente werd een nieuwe kerk gebouwd op de funderingen van een éénbeukig romaans kerkje. De kerk kreeg in 1855 het huidige neogotische uitzicht naar ontwerp van F. Cardon met onder andere de nieuwe westgevel. Vergroend kerkhof ten zuiden van de parochiekerk met een collectie aan 20ste-eeuwse grafstenen.


Parochiekerk Sint-Michiel met kerkhof

Ferdinand Maesstraat (Kontich)
Neogotische pseudo-kruisbasiliek gelegen op kleine verhevenheid met deels ommuurd en omhaagd kerkhof waarrond smalle paden.


Parochiekerk Sint-Petrus en Urbanus

Huiseplein (Kruisem)
Georiënteerde dorpskerk met omringend ovaal kerkhof heden afgesloten door een laag bakstenen muurtje of haag en rij acasiaboompjes in plaats van vroegere fraaie ijzeren hekken. Beeld van Heilige Adalardus op zuil van circa 1900 in noordwestelijke hoek.


Parochiekerk Sint-Pieters-in-de-banden

Gemeenteplein (Oostkamp)
In oorsprong romaanse kerk, doch in de loop van de tijd grondig verbouwd en heden met hoofdzakelijk neogotisch uitzicht. Ten oosten en deels ten zuiden van de kerk is een neogotisch hekken bewaard tussen arduinen pijlers; aan zuidzijde een ingang tussen verjongende pijlers met bekronende smeedijzeren lantaarns.


Parochiekerk van de Heilige Kruisverheffing en de Heilige Jozef

Moerkerkse Steenweg 192 (Brugge)
Moerkerkse Steenweg nr. 192. Georiënteerde parochiekerk van de Heilige Kruisverheffing en de Heilige Jozef. Vroeg voorbeeld van rijpe neogotiek. Centrale en vrij geïsoleerde ligging op een verhoogde site in de dorpskern.


Parochiekerk van het Heilig Hart

Kerkplein 1 (Turnhout)
Georiënteerde, vrijstaande neogotische kruisbasiliek naar ontwerp van architect P.J. Taeymans, gebouwd in 1903-1907.


Poortgebouw van de proosdij van Onze-Lieve-Vrouw

Dijver 12 (Brugge)
Voormalig poortgebouw van de proosdij van Onze-Lieve-Vrouw, heden ingang van het Groeningemuseum, zie smeedijzeren uithangbord met opschrift "GROENINGE / MUSEUM"/. Poortgebouw van 1749 met parement van arduin; drie traveeën en één bouwlaag onder leien zadeldak.


Residentie Sint-Victor, klooster der jezuïeten

Onze Lieve Vrouwdreef (Gent)
Neogotische baksteenbouw opgetrokken naar ontwerp van architect E. Van Hoecke-Peeters in 1877 tegen de zuidoostelijke hoek van de basiliek Onze-Lieve-Vrouw van Lourdes en omringd door een ommuurde tuin. L-vormig patershuis zijdelings aansluitend tegen de zuidelijke sacristie van de basiliek. Neogotische baksteenbouw met verzorgde detaillering en vrij gaaf bewaard karakter.


Sint-Basiliuskapel en basiliek van het Heilig Bloed, en Criminele Griffie

Burg 13-14 (Brugge)
Gebouwencomplex gelegen in de zuidwesthoek van de Burg. Aan de zuidzijde, de dubbelkapel met beneden de Sint-Basiliuskapel en erboven de basiliek van het Heilig Bloed met de aansluitende Heilige-Kruiskapel ten zuiden; aan de westzijde, het haaks aansluitende eenheidsconcept met het trappenhuis van de basiliek links en de Criminele Griffie rechts; achter laatst genoemde, het museum en de conciërgerie uitziend op de Reie.


Sint-Pieterskapel en Sint-Pietersschool

Sint-Kwintensberg 84 (Gent)
De voormalige Sint-Pietersschool, een kosteloze katholieke lagere jongensschool met jongenspatronaat werd in 1852 gesticht. Aan de school werd een neogotische kapel gehecht, in 1857 gerealiseerd volgens plannen van baron Jean Baptiste Bethune. Zowel door haar locatie als door het bouwtype refereert de kapel aan een veel oudere verdwenen kapel die hier omstreeks 1300 door de abt van de Sint-Pietersabdij zou zijn opgericht.


Sint-Salvatorskathedraal

Sint-Salvatorskerkhof (Brugge)
Georiënteerde, gotische kerk, met voorheen ten noorden het voormalige kerkhof, afgeschaft in 1784 en als tuin aangelegd. De plattegrond van de kerk ontvouwt: een uitgebouwde rechthoekige westtoren met ronde traptoren in zuidoostelijke oksel uit tweede helft van de 14de eeuw, driebeukig, basilicaal schip van vier traveeën uit tweede helft van de 14de eeuw met zijkapel, transept van één travee, ruime koorpartij uit vierde kwart van de 13de eeuw – tweede helft van de 14de eeuw met hoofdkoor van drie traveeën met vijfzijdige sluiting, kooromgang met vijf vijfzijdige kranskapellen uit tweede helft van de 15de eeuw – 16de eeuw en ten noorden en ten zuiden ingebouwde zijkapellen uit tweede helft van de 14de eeuw en ten zuiden sacristie uit tweede helft van de 15de eeuw-16de eeuw. Ten zuiden van de kerk kapittelgebouwen en museum, opgericht circa 1912-1914 naar ontwerp van A. Duclos in samenwerking met architecten J. Viérin en A. De Pauw.


Sinte Regina's Godshuis

Kloosterstraat 6 (Gent)
Kloostergebouw in neogotische baksteenstijl naar ontwerp van August Van Assche onder leiding van J. Bethune. Gebouwen opgetrokken in 1872-74, op U-vormige plattegrond met centrale uitbouw in achtergevel van kapel. Aan voorkant twee zijrisalieten en centrale portiek met puntgeveltje.



Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Bethune [online], https://id.erfgoed.net/personen/315 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.